Τετάρτη 31 Μαΐου 2017

Λίγες και μία νύχτες του Ισίδωρου Ζουργού


  Αναδημοσίευση από το περιοδικό fractal: http://fractalart.gr/liges-kai-mia-nychtes/

Λίγες και μία νύχτες ή Πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα;

Γράφει η Ελένη Κ. Παπαδοπούλου // *


Ισίδωρος Ζουργός «Λίγες και μια νύχτες», εκδόσεις Πατάκη



Πολλές φορές η αναγνωστική απόλαυση με ωθεί να συντάξω κείμενα που δεν αποσκοπούν στη συσσώρευση διθυραμβικών σχολίων αλλά στην εξωτερίκευση και το μοίρασμα των συγκινήσεων που βίωσα, διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό βιβλίο σαν και το τελευταίο μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού,  λίγες και μία νύχτες, εκδ. Πατάκης, 2017.

Ο Ζουργός για μια ακόμη φορά μάς προσφέρει απλόχερα ένα μυθιστόρημα με την πραγματική σημασία του όρου, όπου διαπλέκονται τα ιστορικά γεγονότα με υλικά της φαντασίας και του μύθου. Εμβριθής γνώστης της τοπικής ιστορίας της γενέθλιας πόλης μας, της Θεσσαλονίκης, αρχίζει το λογοτεχνικό του ταξίδι από το έτος 1909 με τον φακό του να εστιάζει στον εξόριστο και έγκλειστο στη βίλα Αλλατίνι Αβδούλ Χαμίτ, τον τελευταίο σουλτάνο των Οθωμανών. Στο πλάνο του τοποθετεί την όμορφη Μίρζα, κόρη ενός διακεκριμένου Ντονμέ της πόλης, που κάθε βράδυ συντροφεύει τον έκπτωτο σουλτάνο, ακούγοντας τις μακροσκελείς αφηγήσεις του από το ένδοξο παρελθόν του. Στο σημείο αυτό, νομίζω ότι κάποιος εύκολα αποκωδικοποιεί τον τίτλο του έργου, που αν και παραφρασμένος, μας φέρνει στον νου τις χίλιες και μία νύχτες, τα ανατολίτικα παραμύθια που η Χαλιμά έλεγε στον χαλίφη Σαχάρ. Παρατηρητής και ωτακουστής των βραδινών εξομολογήσεων του Αβδούλ Χαμίτ και της ερωτεύσιμης Μίρζα, ο Λευτέρης Ζεύγος, ο κύριος αφηγητής και βασικός επιστολογράφος, μιας και εδώ ο Ζουργός μάς ξαφνιάζει ευχάριστα, δίνοντας εμβόλιμες στην αφηγηματική ροή επιστολές, όπου  παρέχει πληροφορίες απαραίτητες στην πλοκή και ταυτόχρονα μάς μετατοπίζει και σε άλλα θέματα που συνέχουν το κεντρικό θέμα, την πολυκύμαντη ζωή του Λευτέρη και τον έρωτά του για τη Μίρζα.

Πάνω στον ερωτικό καμβά υφαίνονται όλα τα γεγονότα που στιγμάτισαν την πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη και τους ανθρώπους της. Άνθρωποι που κινούνται καθημερινά από την πυρίκαυστη ζώνη προς την περιοχή των Εξοχών με τις επαύλεις-δείγματα του αρχιτεκτονικού εκλεκτικισμού. Μέσα σ’ αυτή τη διαδρομή και σαν κινηματογραφικά καρέ παρακολουθούμε την πυρκαγιά του 1917, τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, την ουκρανική εκστρατεία, τη μικρασιατική καταστροφή και την έλευση των προσφύγων, τη γερμανική κατοχή, το ολοκαύτωμα των Εβραίων, τους διωγμούς των Κωνσταντινοπολιτών και την προβοκάτσια στο τούρκικο προξενείο. Γεγονότα- σταθμοί γι’ αυτή την πόλη αλλά και την ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα.

Σε όλα τα γεγονότα παρών και πρωταγωνιστής ο κεντρικός ήρωας που συναντιέται με τον Γιούγκερμαν, τον ήρωα του Μ. Καραγάτση και αγαπημένο συγγραφέα, θαρρώ, του Ζουργού. Βέβαια, οι διακειμενικότητες με τον Καραγάτση εντοπίζονται και στο αδιόρατο χιούμορ και στις στοχευμένες ερωτικές περιγραφές που ξετυλίγονται σε διάφορα σημεία. Παράλληλα, το συγγραφικό τέχνασμα των επιστολών μου θύμισε έντονα τις εκλεκτικές συγγένειες και τα πάθη του Βέρθερου, του Γκαίτε. Ο στίχος του Ομήρου «οἵη περ φύλλων γενεὴ, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν,/φύλλα τὰ μέν τ’ ἄνεμος χαμάδις χέει,» βρίσκει τη θέση του: όταν θα’ ρθει η ώρα μας, ο αέρας που θα σκορπίζει τα φύλλα πάνω απ’ τον τάφο μας… και η αρχαία τραγωδία εμφανίζεται στο αφηγηματικό προσκήνιο με τα στάσιμά της. Συγκεκριμένα, η παρεμβολή των στασίμων, όπως ονοματοδοτεί ο συγγραφέας τα σύντομα υποκεφάλαια του μυθιστορήματός του, εκτός από την έξαψη της αγωνίας του αναγνώστη για την εξέλιξη της υπόθεσης, εξυπηρετεί και την επίνοιά του να μας δώσει μαθήματα δημιουργικής γραφής, και ειδικότερα, συγγραφής μυθιστορήματος.

Εδώ βρίσκεται η δεύτερη έκπληξη, για μένα, που κρύβεται πίσω από τον τίτλο του μυθιστορήματος. Οι μεταβάσεις από το παρελθόν της υπόθεσης στο παρόν του τυφλού πλέον Λευτέρη Ζεύγου που υπαγορεύει την ιστορία της ζωής του στον νεαρό επίδοξο συγγραφέα του. Οι διάλογοι που διαμείβονται ανάμεσά τους εμπεριέχουν τις βασικές αρχές της συγγραφικής τέχνης και κάλλιστα μπορούν να αξιοποιηθούν, σε μια δεύτερη ανάγνωση, σε μαθήματα δημιουργικής γραφής. (Πάντα, διαβάζοντας ένα κείμενο εκτός από την απόλαυση, και σε δεύτερο χρόνο, προσπαθώ να ανιχνεύσω και στοιχεία ωφελιμισμού για τη διδασκαλία ή και τη συγγραφή). 

Όσον αφορά στις αφηγηματικές τεχνικές, τις μεταχειρίζεται όλες και με εξαιρετική ευχέρεια που απορρέει από την πείρα που έχει αποθησαυρίσει μετά από τόσα εκτενή μυθιστορήματα. Η οφειλή του στον Βιζυηνό, ίσως, να είναι, εκτός άλλων, οι συνεχείς προλήψεις στην αρχή του μυθιστορήματος, που αφενός συντηρούν αμείωτη την ένταση της προσοχής και μέθεξης στα αφηγούμενα και αφετέρου υπηρετούν τη συνέπεια της γραφής. Έχοντας συλλέξει όλες τις λαϊκές αφηγήσεις που συνόδευαν τις επαύλεις των Εξοχών, άλλες ιστορικά τεκμηριωμένες κι άλλες φωνές μιας κοινής γνώμης που αρέσκεται στις φήμες και στα φαντάσματα, συνθέτει τις δικές του ιστορίες με αριστοτεχνικό τρόπο και τις επενδύει στο εσωτερικό των αριστοκρατικών κατοικιών της αλλοτινής περιοχής Χαμιδιέ. Η γλώσσα του ρωμαλέα και εγκλιματισμένη στην εποχή και στην κοινωνία. Οι συνδυασμοί των λέξεων μοναδικοί και τολμηροί, όπως τολμηρές είναι και οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές: παρατήρησε άσπρες ανασηκωμένες τρίχες-τους στήμονες των γηρατειών. Τα μεγάλα λόγια των σουλτάνων γίνονται προσανάμματα της μοίρας.

Οι γενικές και υποκειμενικές κρίσεις, ερμηνείες της απόλαυσης που βίωσα διαβάζοντας το βιβλίο, δεν μπορούν ούτε να επηρεάσουν ούτε να υποκαταστήσουν τη μοναδική προσωπική αναγνωστική σχέση που δυνάμει μπορεί να αναπτύξει ο καθένας μας με το μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού. Ευχή μου είναι να νιώσετε πρωτόγνωρες και εξίσου απολαυστικές εμπειρίες στο βιβλίο λίγες και μία νύχτες.

* Η Ελένη Παπαδοπούλου είναι Φιλόλογος ΜΑ- Εκπαιδευτικός


Τρίτη 30 Μαΐου 2017

Ηλεκτρονική διακυβέρνηση και Δημοκρατία (προτεινόμενο θέμα νεοελληνικής γλώσσας)

  

  Εν αρχή ην το αυτονόητο. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση καθιστά πράγματι την πληροφορία αυτό που θα έπρεπε να είναι ούτως ή άλλως: ένα δημόσιο αγαθό. Απαλλαγμένο, μάλιστα, από την «ερμηνεία» μιας διαμεσολαβημένης, και άρα «φιλτραρισμένης» ενημέρωσης, σαν και αυτή που κατά κανόνα διακινείται από τα λοιπά ΜΜΕ. Λυτρωμένο, επίσης, από την αμφιβολία ή την καχυποψία που ευλόγως προκαλεί οποιαδήποτε αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας γίνεται πριν από εμάς χωρίς εμάς.
  Ως εκ τούτου, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση συμβάλλει στον αμεσότερο και αντικειμενικότερο έλεγχο της διοίκησης, των πράξεων και των παραλείψεών της, των αποφάσεων και των προβληματισμών της. Την καθιστά διαφανέστερη και, κατά συνέπεια, λιγότερο αυθαίρετη. Οχι μόνο, γιατί της δίνει τη δυνατότητα και της δημιουργεί την υποχρέωση να διαβουλεύεται. Αλλά, κυρίως, γιατί της αφαιρεί, ως ένα μεγάλο βαθμό, τη δυνατότητα να δρα, κρύβοντας τα «μυστικά» της. Να ασκεί, δηλαδή, την τέχνη της απόκρυψης ή της αποσιώπησης που ήταν ανέκαθεν στρατηγικό πλεονέκτημα της τεχνικής, με την οποία κάθε εξουσία αναπαράγεται, επιβάλλοντας τη διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τους μυημένους κατόχους της από τους αμύητους υπηκόους της.
  Αυτονόητης, επίσης, σημασίας είναι και η συμβολή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην πολιτική ενσωμάτωση όλων εκείνων των διαρκώς αυξανόμενων τμημάτων του εκλογικού σώματος που εγκαταλείπουν τα «θεσμικά» ΜΜΕ, για να αναζητήσουν εκείνες τις μορφές πληροφόρησης και συμμετοχής που είναι περισσότερο αμφίδρομες και λιγότερο υποκείμενες σε κάθε λογής σκοπιμότητες.
   Το διαδίκτυο προσφέρει στο σύγχρονο πολίτη αυτό το «νέο δημόσιο χώρο» που χρειάζεται, για να αποκτήσει πρόσβαση στην πληροφορία και να διακινήσει τις ιδέες του, χωρίς να «αποκλείεται» από τα «προνόμια» των «ειδικών σχέσεων» με τις εξουσίες, τις προτιμήσεις τους και τους διαύλους τους. Χωρίς, ακόμα, να υποχρεώνεται σε συλλογή πληροφοριών και ανταλλαγή ιδεών που συγχέουν την εικονική με τη ζώσα πραγματικότητα. Αποφλοιωμένες από το φαίνεσθαι των εντυπώσεων, οι πληροφορίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, μειώνουν την αποξένωση της κοινωνίας των πολιτών και της οικονομίας των παραγωγών από τη δημοσιότητα που συναρτά την αποτελεσματικότητά της με τη «θεαματικότητά» της. Συνάρτηση μοιραία για τις σχέσεις της πραγματικής με την τηλεοπτική δημοκρατία.
   Χωρίς το δημόσιο χώρο του διαδικτύου, ούτε η δημοκρατία θα μπορούσε να βελτιώσει την αντιπροσωπευτικότητά της, ούτε η πολιτεία να επικοινωνήσει ουσιαστικά με αυτούς, από τη γνώμη και τη συμπεριφορά των οποίων εξαρτάται η ποιότητα και η βιωσιμότητά της.
  Αν, ωστόσο, η σύγχρονη τεχνολογία της πληροφορίας είναι μία από τις τελευταίες ελπίδες της δημοκρατίας, η αισιοδοξία για το μέλλον της κοινωνίας της πληροφορίας και της οικονομίας της γνώσης μειώνεται, εξαιτίας των κινδύνων που απειλούν την αυθεντική συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και χάραξης στρατηγικών.
Από τους κινδύνους αυτούς τρεις είναι οι περισσότερο ανησυχητικοί:
  Ο πρώτος έγκειται στην αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στο δημόσιο χώρο του διαδικτύου και την ιδιωτική χρήση των πληροφοριών του. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η ατομικότητα αυτής της χρήσης είναι συμβατή με τη συλλογικότητα που χρειάζεται, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των πολιτικών παρεμβάσεων στο διοικητικό και κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι.
  Ο δεύτερος κίνδυνος παράγεται κυρίως από το γεγονός ότι η χρήση του διαδικτύου αποτελεί προνόμιο αυτών που είναι σε θέση να την κάνουν. Θα απαιτηθεί πάρα πολύς χρόνος, για να «κοινωνικοποιηθεί» το προνόμιο αυτό, δεδομένου ότι σήμερα το κατέχουν ηλικιακά νεότερες και κοινωνικά ισχυρότερες ομάδες του γενικού πληθυσμού. Δεν είναι, μάλιστα, καθόλου μικρότερης σημασίας το γεγονός ότι το προνόμιο της χρήσης του διαδικτύου συνοδεύεται από το άλλο προνόμιο που κατέχουν όσοι διαθέτουν το χρόνο να το ασκήσουν. Σε μία εποχή, μάλιστα, που η έλλειψη χρόνου αποτελεί μέγιστο εμπόδιο ανάπτυξης και συμμετοχής στην κοινωνία της γνώσης, αλλά και στην κοινωνία της πολιτικής.
  Ο τρίτος κίνδυνος είναι ίσως ο χειρότερος. Είναι αυτός που συνιστά το ενδεχόμενο κατακλυσμού του δημόσιου χώρου του διαδικτύου από μη διαχειρίσιμο και μη ελέγξιμο όγκο πληροφοριών. Είναι κυρίως αυτός που εγκυμονεί η πιθανότητα χειραγώγησης του διαδικτύου από οργανωμένες ομάδες παραπληροφόρησης και αποπληροφόρησης.
  Η κατάλυση της «ηθικής της δημοσιότητας» ήταν ανέκαθεν ισοδύναμη με την κατάλυση της δημοκρατικής τάξης. Τούτη εδώ δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τους κανόνες που διαχωρίζουν το σωστό από το λάθος, το αληθές από το ψευδές, το ακριβές από το ανακριβές, το καλόπιστο από το κακόβουλο.
  Αν οι κανόνες αυτοί δεν πρυτανεύσουν στη χρήση και τη λειτουργία του διαδικτύου, ο χώρος του μπορεί να μετατραπεί σε μέσο διασποράς και αναπαραγωγής ψευδών ειδήσεων και ανυπόστατων φημών.
  Στην περίπτωση αυτή, η κρίσιμη διαφορά που χωρίζει τη δημοκρατία από την αυθαιρεσία, θα αναιρεθεί μέσα ακριβώς από την ελευθερία που προσφέρεται στη συκοφαντία, για να μεταμφιεστεί σε πληροφορία.
Ο κ. Γιώργος Σεφερτζής είναι πολιτικός επιστήμονας - αναλυτής.
ΘΕΜΑΤΑ
1.      Να παρουσιάσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου (100-120 λέξεις)

2.      «Η κατάλυση της «ηθικής της δημοσιότητας» ήταν ανέκαθεν ισοδύναμη με την κατάλυση της δημοκρατικής τάξης». Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου.

3.      Να βρείτε τη δομή της τέταρτης παραγράφου (Το διαδίκτυο προσφέρει… την τηλεοπτική δημοκρατία.

4.      Να αναφέρετε τον τρόπο ανάπτυξης της έβδομης παραγράφου (Ο τρίτος κίνδυνος είναι ίσως ο χειρότερος…)

5.      Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αυθαίρετη,  ενσωμάτωση,  εικονική,  αποφλοιωμένες,  συμβατή

6.      Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη της περιόδου σε παθητική και να δικαιολογήσετε τη χρήση της (της ενεργητικής σύνταξης) από τον συγγραφέα: Το διαδίκτυο προσφέρει στο σύγχρονο πολίτη αυτό το «νέο δημόσιο χώρο» που χρειάζεται, για να αποκτήσει πρόσβαση στην πληροφορία και να διακινήσει τις ιδέες του, χωρίς να «αποκλείεται» από τα «προνόμια» των «ειδικών σχέσεων» με τις εξουσίες, τις προτιμήσεις τους και τους διαύλους τους. 

7.      Ως ομιλητής σε ημερίδα που οργανώνει ο Δήμος στον οποίο ανήκεις με θέμα τα αποτελέσματα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στη δημοκρατική διακυβέρνηση ενός κράτους, να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους  το διαδίκτυο μπορεί να συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό μιας πολιτείας αλλά και στους κινδύνους που εγκυμονεί η ανεξέλεγκτη χρήση του πάντα σε σχέση με τη λειτουργία της Πολιτείας και του πολιτεύματος.

Έρευνα-επιμέλεια κριτηρίου: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος

Σάββατο 27 Μαΐου 2017

Το άγχος των εξετάσεων: αυτοδιαχείριση και συμβουλές


Το άγχος για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις - Συμβουλές για υποψήφιους αλλά και γονείς
Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

 Το άγχος είναι μια λέξη που την ακούμε καθημερινά γύρω μας και τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε συναισθήματα ανησυχίας, νευρικότητας και φόβου που συχνά συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Το άγχος είναι παραγωγικό και λειτουργικό μέχρι ένα βαθμό αφού κινητοποιεί το άτομο και το βοηθά να είναι δημιουργικό, να βρίσκεται σε εγρήγορση και να εντείνει την προσπάθειά του προκειμένου να ολοκληρώσει τους στόχους του.

 Όσο πλησιάζουν οι Πανελλήνιες Εξετάσεις το άγχος των εφήβων κορυφώνεται. Το άγχος αποτελεί τον πιο ύπουλο εχθρό των μαθητών και ενεργοποιείται κυρίως από αρνητικές σκέψεις που σχετίζονται με το φόβο της αποτυχίας. Ο έφηβος ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διαδικασία της εξέτασης και σκέφτεται πως εάν αποτύχει θα απογοητεύσει τους γονείς του καθώς δεν θα έχει κατορθώσει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους.

 Στην Ελληνική κοινωνία τα παιδιά μεγαλώνουν με την αντίληψη πως πρέπει κανείς να εισέλθει οπωσδήποτε σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή έτσι ώστε να αποκτήσει με την αποφοίτησή του ένα καταξιωμένο επάγγελμα (π.χ. γιατρός, καθηγητής, δικηγόρος), να θεωρείται επιτυχημένος άνθρωπος και να εξασφαλίσει το μέλλον του.

Οι γονείς πολλές φορές είναι ιδιαίτερα πιεστικοί με αποτέλεσμα να έρχονται σε σύγκρουση με τον έφηβο που βιώνει μεγάλη ένταση την περίοδο της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Το αυξημένο άγχος των εφήβων που γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο όσο πλησιάζουν οι ημέρες των εξετάσεων, έχει ως αποτέλεσμα να βιώνουν αισθήματα θυμού, απογοήτευσης και ματαίωσης.

 Το έντονο και μη ελεγχόμενο άγχος συνοδεύεται από σωματικές ενοχλήσεις, όπως πονοκεφάλους, στομαχικό άλγος, διατροφικές διαταραχές, δυσκολίες στον ύπνο και συχνούς εφιάλτες, ταχυκαρδία, αίσθημα ζάλης, τάση λιποθυμίας κ.ά. Συχνά εξαιτίας του άγχους οι έφηβοι αρνούνται να διαβάσουν, εμφανίζουν σημαντική πτώση στη σχολική τους επίδοση, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, έχουν τάσεις φυγής, εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά και θυμό, είναι ευερέθιστοι και μπορεί να κλαίνε με το παραμικρό.

Ας δούμε παρακάτω ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση του άγχους τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς.

Στρατηγικές χειρισμού του άγχους προς τα παιδιά: 

• Προσέξτε τη διατροφή σας. Μειώστε την κατανάλωση καφεΐνης γιατί αυξάνει τη νευρικότητα και περιορίστε την ποσότητα της ζάχαρης και των λιπαρών. Καταναλώστε πολλά φρούτα, φυσικούς χυμούς και λαχανικά που σας δίνουν ενέργεια, πνευματική διαύγεια και θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σας σύστημα.

• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και σας χαλαρώνουν, όπως ο χορός, μια βόλτα με φίλους, η μουσική, η σωματική άσκηση κ.ά.

• Κάντε διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μελέτης.

• Οργανώστε όσο μπορείτε καλύτερα την ύλη για διάβασμα και υπογραμμίστε με χρωματιστούς μαρκαδόρους τα σημεία που σας δυσκολεύουν περισσότερο ώστε σε αυτά να δώσετε μεγαλύτερη έμφαση και να κάνετε περισσότερες επαναλήψεις.

• Μη μένετε ξάγρυπνοι για να διαβάσετε γιατί εξαντλείτε τον οργανισμό σας με αποτέλεσμα να μειώνεται η επίδοσή σας.

• Σκεφτείτε θετικά και υπενθυμίστε στον εαυτό σας τα δυνατά σας σημεία και τις ικανότητές σας (π.χ. επιτυχίες σε τεστ, επαινετικά σχόλια που δεχτήκατε από τους καθηγητές σας) σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας σας για τις εξετάσεις.

• Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τις αρνητικές σκέψεις με θετικές (π.χ. αντί για φράσεις "θα γράψω χάλια", "θα κολλήσω, θα μπλοκάρω και θα τα ξεχάσω όλα την ώρα της εξέτασης", "θα πατώσω", "δεν θα θυμάμαι τίποτα από όσα έχω διαβάσει", "θα είναι παλούκια τα θέματα", "θα υπάρχουν παγίδες", "είμαι τελειωμένος", κάντε δηλώσεις με θετικό περιεχόμενο όπως "πιστεύω σε μένα", "έχω προετοιμαστεί κατάλληλα", "θα τα καταφέρω μια χαρά", "όλα θα πάνε καλά" κ.ά.

• Αποφύγετε τις επαναλήψεις της τελευταίας στιγμής.

• Μη μπαίνετε στη διαδικασία να συζητάτε τελευταία στιγμή με άλλους τι γνωρίζετε καλά και τι όχι. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρο και δεν σας βοηθά σε καμία περίπτωση αφού μόνο πανικό μπορεί να σας προκαλέσει.

• Πάρτε βαθιές αναπνοές (ισόποσες εισπνοές - εκπνοές) εάν νιώσετε έντονο άγχος στη διάρκεια των εξετάσεων και σκεφτείτε κάτι όμορφο (π.χ. τις καλοκαιρινές διακοπές και τη θάλασσα).

• Διαβάστε τα θέματα προσεκτικά και με ηρεμία.

• Την ώρα της εξέτασης φροντίστε να δώσετε προσοχή μόνο στο γραπτό σας και να συγκεντρωθείτε εκεί σαν να μην υπάρχει κανένας άλλος γύρω σας.

• Φροντίστε να απαντήσετε πρώτα στα θέματα που γνωρίζετε καλύτερα.

• Ακόμη και εάν οι άλλοι παραδώσουν σύντομα τα γραπτά τους, εσείς ξαναδιαβάστε τις απαντήσεις που έχετε δώσει άλλη μια φορά εφόσον υπάρχει το απαιτούμενο χρονικό περιθώριο.

Οι γονείς θα πρέπει από την πλευρά τους να υποστηρίζουν συναισθηματικά τα παιδιά τους και να τα ενθαρρύνουν κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.

Ορισμένες συμβουλές προς τους γονείς είναι οι ακόλουθες:

• Καλό είναι να προετοιμάσουν τον έφηβο για κάθε ενδεχόμενο, να τονίσουν στο παιδί πως η αποτυχία είναι κομμάτι της ζωής και πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να νιώσει ντροπή σε περίπτωση που δεν τα πάει καλά για το τι θα πουν οι άλλοι. Επιπλέον να τονίσουν πως υπάρχουν πολλές άλλες εναλλακτικές λύσεις για τις σπουδές και την επαγγελματική του σταδιοδρομία.

• Οι γονείς θα πρέπει να εξασφαλίσουν ένα ήρεμο περιβάλλον την περίοδο της προετοιμασίας των παιδιών για τις εξετάσεις, να αποφεύγουν τη φασαρία και τις συγκρούσεις και να προσπαθούν να μην προκαλούν δυνατούς και ενοχλητικούς θορύβους την ώρα της μελέτης.

• Επίσης, θα πρέπει οι γονείς να οπλιστούν με αρκετά αποθέματα υπομονής για να κατορθώσουν να αντέξουν τον εκνευρισμό των εφήβων και να μην τον παίρνουν προσωπικά και οδηγούνται σε διαπληκτισμούς.

• Δεν είναι βοηθητικό για το παιδί να λέμε "δεν πειράζει εάν δεν τα πας καλά", "σιγά τώρα μην αγχώνεσαι, δε χάθηκε και ο κόσμος". Το παιδί έχει ανάγκη από ψυχική στήριξη και επιβεβαίωση οπότε ο γονιός θα πρέπει να του δίνει κουράγιο και δύναμη και να του δείχνει πως πιστεύει σε αυτό χρησιμοποιώντας φράσεις του τύπου "θα τα πας μια χαρά αφού έχεις κάνει τόσο καλή προετοιμασία" και να ανατρέχει σε επιτυχίες του στο παρελθόν βασισμένος πάντα σε ρεαλιστικά γεγονότα (π.χ. καλή επίδοση και βαθμολογία του παιδιού, επιτυχία σε διαγωνίσματα κ.ά).

 Να έχετε πάντα στο μυαλό σας πως οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι μεν ένα καλό εισιτήριο και χαρίζει σημαντικά εφόδια στον επιτυχόντα αλλά δεν καθορίζουν σε αποκλειστικότητα τη ζωή, το μέλλον και την επαγγελματική εξέλιξη των εφήβων. Σε περίπτωση αποτυχίας είναι πολύ σημαντικό να παραμείνετε κοντά τους, να τους δείξετε την αγάπη σας και την αποδοχή σας, να τα ενθαρρύνετε, να τα επαινέσετε για την προσπάθεια που κατέβαλαν, να τονίσετε πως πιστεύετε σε αυτά και στις δυνατότητές τους και να τα βοηθήσετε να βρουν εναλλακτικές οδούς για την εκπαίδευση και τη μελλοντική τους επαγγελματική πορεία βασισμένες στις ικανότητες, στις κλίσεις, στις δεξιότητες που διαθέτουν και στα ενδιαφέροντά τους.

ΠΗΓΗ: http://panelladikes24.blogspot.gr/2016/05/blog-post_14.html


Πέμπτη 25 Μαΐου 2017

Παιδική κακοποίηση (Προτεινόμενο θέμα Νεοελληνικής Γλώσσας)


ΚΕΙΜΕΝΟ

1. Σε όλη τη γη, ακόμα και στον προηγμένο δυτικό κόσμο μας, οι ενήλικες και κυρίως οι γονείς, όσο μικρά ή μεγάλα είναι τα παιδιά τους, συνηθίζουν να τα επιπλήττουν, για να τα συνετίσουν, όπως νομίζουν, χρησιμοποιώντας ποικίλους τρόπους, όπως να φωνάζουν, να χειροδικούν και πολλές φορές να τα κακοποιούν ψυχικά ή σωματικά με διάφορους τρόπους.

2.  Όμως η κακοποίηση του παιδιού παραμένει ένα θέμα για το οποίο κανένας δεν επιθυμεί να συζητήσει, ένα θέμα το οποίο φυλάσσεται ως επτασφράγιστο οικογενειακό μυστικό. Κανένας δεν θέλει  να παραδεχτεί, ότι όλοι μας έχουμε γίνει μάρτυρες παρόμοιων περιστατικών και οι περισσότεροι από μας προσπερνούμε εντελώς αδιάφοροι, όταν βλέπουμε μια μητέρα να χτυπάει το παιδί της, γιατί δεν την «ακούει». Μήπως ήρθε, άραγε, ο καιρός όλοι μας να δούμε αυτό το θέμα και από μια άλλη οπτική γωνιά; Μήπως όλοι εμείς οι εφησυχασμένοι πρέπει κάποτε να  αφυπνιστούμε;

3.  Καθημερινά κατακλυζόμαστε από περιστατικά παιδικής κακοποίησης, τα οποία γίνονται ευρύτερα γνωστά μέσα από την προβολή τους από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως οι βρεφοκτονίες, η παιδική κακοποίηση και εγκατάλειψη, οι ξυλοδαρμοί. Ποιος δεν θυμάται την συγκλονιστική περίπτωση της Σπυριδούλας από τη Σύρο, την οποία τη σιδέρωσε η κυρία, στο σπίτι της οποίας εργαζόταν ή τις περιπτώσεις δολοφονίας τόσων εξώγαμων βρεφών αμέσως μετά τον κρυφό τοκετό από τις μητέρες τους. Κάθε φορά που δημοσιοποιούνται παρόμοια γεγονότα συγκλονίζεται  το πανελλήνιο, γρήγορα, όμως, όλες αυτές οι περιπτώσεις ξεχνιούνται από όλους.

4.  Στη χώρα μας είναι γνωστή η λαϊκή ρήση, η οποία έγινε και τίτλος Ελληνικής ταινίας «Το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο». Οι περισσότεροι Έλληνες γονείς και παππούδες μεγάλωσαν «τρώγοντας συχνά ένα γερό χέρι ξύλο» από τον πατέρα ή τη μητέρα τους για να συνετιστούν. Πολλοί απ’ αυτούς εξακολουθούν να χρησιμοποιούν κάθε μορφής βιαιότητα, νομίζοντας ότι διαπαιδαγωγούν έτσι σωστά τα παιδιά τους, όπως διαπαιδαγωγήθηκαν αυτοί από τους δικούς τους γονείς. Αυτό είναι μια περίτρανη απόδειξη, ότι η βία γεννάει βία και ότι όσα παιδιά έχουν κακοποιηθεί έχουν πολλές πιθανότητες να κακοποιούν αργότερα τα δικά τους παιδιά.

5.  […] Έρευνες έχουν δείξει, ότι ανάμεσα σε αυτούς, που παρουσιάζουν αυξημένη την πιθανότητα να κακοποιήσουν ένα παιδί είναι τα άτομα και κυρίως οι γονείς εκείνοι, οι οποίοι ήταν θύματα ξυλοδαρμών ή κακοποίησης κατά την παιδική τους ηλικία, οι γονείς, που έχουν ιστορικό κάποιας ψυχικής ασθένειας, οι γονείς, που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών, όσοι έχουν βεβαρημένο ποινικό μητρώο, οι γονείς, που είναι ύποπτοι για κακοποίηση του παιδιού στο παρελθόν ή για κακοποίηση μεγαλυτέρων παιδιών τους, οι γονείς, που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, που υποφέρουν από κατάθλιψη, που έχουν εξωπραγματικές προσδοκίες ή απαιτήσεις από τα παιδιά τους, που έχουν βίαιες εκρήξεις θυμού, που τιμωρούν συχνά τα παιδιά τους, που περνούν κάποια σοβαρή κρίση στο γάμο τους ή αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εργασία τους ή πρόσφατα έχουν απολυθεί, οι έφηβοι γονείς, οι οποίοι είναι κάτω των 17 ετών, οι γονείς των ανεπιθύμητων ή των παιδιών, που υποφέρουν από κάποια σοβαρή ψυχική ή σωματική πάθηση ή κάποιας μορφής καθυστέρηση.

6.  Όλοι μας πρέπει να γνωρίζουμε ότι η παιδική κακοποίηση είναι μια συχνή και υποτροπιάζουσα κατάσταση, η οποία παρουσιάζει μεγάλη θνητότητα και μεγάλα ποσοστά αναπηρίας, αλλά ταυτόχρονα είναι ιάσιμη και μπορεί να προληφθεί. Γι΄αυτό όλοι μας, γονείς, εκπαιδευτικοί, γιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό και ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε σε θέματα παιδικής κακοποίησης και να απευθυνόμαστε στους κατάλληλους φορείς, ώστε να προλαμβάνουμε τέτοια περιστατικά.

7.  Γι΄ αυτό το λόγο, η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίσει κατάλληλους νόμους και φορείς, που θα προστατεύουν το παιδί από κάθε μορφής κακοποίηση. Σε κάθε Σχολική Μονάδα αλλά και σε κάθε Νοσηλευτικό Ίδρυμα θα πρέπει να υπάρχει μια ομάδα αντιμετώπισης της κακοποίησης, η οποία θα αποτελείται από κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και εκπαιδευτικούς και η οποία θα έχει  άμεση συνεργασία, τόσο με το παιδί και την οικογένειά του, όσο με κοινωνικές υπηρεσίες, την αστυνομία, νομικές υπηρεσίες και δικαστικές αρχές, αν παραστεί ανάγκη. Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθούν σε όλες τις πόλεις ειδικοί ξενώνες, στους οποίους θα βρίσκουν καταφύγιο, κατάλληλη φροντίδα και υποστήριξη καθώς και αποκατάσταση τα κακοποιημένα παιδιά.

8.  Τέλος, θα πρέπει να γίνει  μια ευρύτατης κλίμακας ενημέρωση όλου του κοινωνικού συνόλου και ιδιαίτερα των γονέων και των εκπαιδευτικών, ώστε να προληφθούν τέτοια περιστατικά. Γιατί η ενημέρωση είναι η καλύτερη  πρόληψη. Τα παιδιά, τα παιδιά μας έχουν ανάγκη από αγάπη, σεβασμό, ασφάλεια, φροντίδα, τρυφερότητα και σταθερές σχέσεις και αυτά πρέπει καθημερινά να τους τα προσφέρουμε.

Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ της Άσπας Καράτζιου, Νηπιαγωγού, διασκευασμένο κείμενο από το διαδίκτυο: chrome-extension://gbkeegbaiigmenfmjfclcdgdpimamgkj/views/app.html

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου (100-120 λέξεις)

2.Να επιβεβαιώσετε ως σωστές ή λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις, με βάση το κείμενο


  • η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίσει κατάλληλους νόμους και φορείς, που θα προστατεύουν το παιδί από κάθε μορφής κακοποίηση
  • Ελάχιστοι γονείς εξακολουθούν να χρησιμοποιούν βία στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.
  • Κάθε φορά που δημοσιοποιούνται  γεγονότα  παιδικής κακοποίησης συγκλονίζεται  το πανελλήνιο.
  • η κακοποίηση του παιδιού παραμένει ένα θέμα για το οποίο όλοι επιθυμούν να αποτελεί θέμα συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων.
3. Με ποιον/ους τρόπο/ους αναπτύσσεται η παράγραφος 5;

4. Να παρουσιάσετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου 7.

5. Να δώσετε μία συνώνυμη για καθεμιά από τις λέξεις: συνετίσουν, εφησυχασμένοι, περίτρανη, εξωπραγματικές, αποτελείται 

6. Να σχολιάσετε τον λειτουργικό ρόλο των υπογραμμισμένων διαρθρωτικών λέξεων

7. Το κείμενο είναι ένα επιστημονικό άρθρο. Να δώσετε τέσσερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτού του κειμενικού είδους.

8. Αναλαμβάνετε να συντάξετε ένα κείμενο που θα δημοσιευθεί σε νεανικό ηλεκτρονικό περιοδικό με θέμα την παιδική κακοποίηση και τα αίτια που καθιστούν τα παιδιά, στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, αποδέκτες βίαιων συμπεριφορών. Ακολούθως, θα προτείνετε και τρόπους πρόληψης του προβλήματος. (500-600 λέξεις)


Έρευνα-επιμέλεια κριτηρίου: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος


Τετάρτη 17 Μαΐου 2017

Ο ρόλος του καλλιτέχνη (Προτεινόμενο θέμα Νεοελληνικής Γλώσσας)


  Καλησπέρα σας. Στέλνω τους θερμότατους χαιρετισμούς μου στα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας και σε όλους τους εκλεκτούς καλεσμένους που είναι παρόντες απόψε.

  Λυπάμαι που δεν μπορώ να είμαι μαζί σας, όμως σας διαβεβαιώ ότι νοερά βρίσκομαι κοντά σας και είναι μεγάλη μου τιμή που λαμβάνω ένα τόσο σημαντικό βραβείο. Η απονομή σε μένα του Βραβείου Νόμπελ για τη Λογοτεχνία ήταν κάτι που δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ή να προβλέψω. Από πολύ μικρός γνώριζα, διάβαζα και αφομοίωνα τα έργα εκείνων που κρίθηκαν άξιοι για μια τέτοια διάκριση: του Κίπλινγκ, του Σω, του Τόμας Μαν, της Περλ Μπακ, του Αλμπέρ Καμύ, του Χέμινγουεϊ. Αυτοί οι γίγαντες της λογοτεχνίας, που τα έργα τους διδάσκονται στα σχολεία, φιλοξενούνται σε βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο και μνημονεύονται με σεβασμό, πάντα μου προκαλούσαν μεγάλη εντύπωση.

  Το γεγονός ότι το όνομά μου συγκαταλέγεται τώρα μαζί με τα δικά τους είναι όντως αδιανόητο.  Δεν ξέρω εάν αυτοί οι άντρες και αυτές οι γυναίκες σκέφτηκαν ποτέ πως θα είχαν την τιμή να πάρουν το Νόμπελ, όμως υποθέτω πως οποιοσδήποτε γράφει ένα βιβλίο, ή ένα ποίημα, ή ένα θεατρικό έργο κάπου στη γη, ενδεχομένως βαθιά μέσα του να τρέφει κρυφά αυτό το όνειρο. Μάλλον είναι θαμμένο τόσο βαθιά που δεν ξέρουν καν ότι είναι εκεί.

  Εάν κάποιος μου έλεγε ποτέ ότι υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να κερδίσω το Βραβείο Νόμπελ, θα σκεφτόμουν ότι είχα τόσες πιθανότητες όσες και να πατήσω στο φεγγάρι. Μάλιστα, τη χρονιά που γεννήθηκα, και για μερικά χρόνια αργότερα, δεν υπήρξε κανένας στον κόσμο που να θεωρήθηκε αρκετά καλός για να το κερδίσει. Οπότε αναγνωρίζω ότι, αν μη τι άλλο, βρίσκομαι σε πολύ εκλεκτή συντροφιά.

  Ήμουν στο δρόμο όταν άκουσα το αναπάντεχο νέο, και χρειάστηκα αρκετά λεπτά για να το επεξεργαστώ. Άρχισα να σκέφτομαι τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, αυτή τη σπουδαία μορφή της λογοτεχνίας. Φαντάζομαι ότι θεωρούσε τον εαυτό του δραματουργό. Αδύνατον να του είχε περάσει από τον νου η σκέψη ότι έγραφε λογοτεχνία. Τα λόγια του γράφονταν για τη σκηνή.

  Προορίζονταν για απαγγελία, όχι για ανάγνωση. Ενώ έγραφε τον Άμλετ, είμαι σίγουρος ότι έκανε διάφορες σκέψεις: «Ποιοι είναι οι κατάλληλοι ηθοποιοί γι’ αυτούς τους ρόλους;», «Πώς πρέπει να παρασταθεί αυτό;», «Θέλω πραγματικά να διαδραματίζεται το έργο στη Δανία;». Αναμφίβολα αυτό που τον απασχολούσε περισσότερο ήταν το δημιουργικό του όραμα και οι φιλοδοξίες του, όμως είχε και πιο πεζά ζητήματα να ασχοληθεί. «Υπάρχουν χρήματα;», «Υπάρχουν αρκετές καλές θέσεις για τους χορηγούς μου;», «Πού θα βρω ένα ανθρώπινο κρανίο;». Είμαι βέβαιος ότι το τελευταίο πράγμα που σκεφτόταν ήταν το ερώτημα «Είναι αυτό λογοτεχνία;».

  Όταν άρχισα να γράφω τραγούδια στην εφηβεία μου, ακόμα και όταν άρχισα να αποκτώ κάποια φήμη για τις ικανότητές μου, οι φιλοδοξίες μου για τα τραγούδια αυτά ήταν συγκρατημένες. Πίστευα ότι θα ακούγονταν σε καφέ και μπαρ, και ίσως αργότερα σε μέρη όπως το Κάρνεγκι Χολ και το Λόντον Παλάντιουμ.

  Εάν έκανα πραγματικά μεγάλα όνειρα, ίσως να φανταζόμουν ότι θα κατάφερνα να βγάλω κανέναν δίσκο και να ακούσω τα τραγούδια μου στο ραδιόφωνο. Στο δικό μου μυαλό, αυτό ήταν το πραγματικά μεγάλο βραβείο. Εάν έβγαζες δίσκους και ακούγονταν τα τραγούδια σου στο ραδιόφωνο έφτανες σε μεγάλο κοινό και ίσως κατάφερνες να συνεχίσεις να κάνεις αυτό που είχες βάλει σκοπό να κάνεις.

  Λοιπόν, πολλά χρόνια τώρα κάνω αυτό που είχα βάλει σκοπό εξαρχής. Έβγαλα δεκάδες δίσκους και έδωσα χιλιάδες συναυλίες σε όλο τον κόσμο. Όμως, στο ζωτικό κέντρο σχεδόν όλων όσων κάνω βρίσκονται τα τραγούδια μου. Έχουν βρει μια θέση στη ζωή πολλών ανθρώπων από πολλές διαφορετικές κουλτούρες και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό.

  Πρέπει ωστόσο να πω ένα πράγμα. Ως μουσικός έχω παίξει και για πενήντα χιλιάδες θεατές και για πενήντα θεατές, και μπορώ να σας πω ότι είναι πιο δύσκολο να παίζεις για πενήντα. Οι πενήντα χιλιάδες έχουν ένα πρόσωπο, οι πενήντα όχι. Ο καθένας τους έχει τη δική του, ξεχωριστή ταυτότητα, ένας ολόκληρος κόσμος από μόνος του. Αυτός αντιλαμβάνεται τα πράγματα πιο καθαρά. Εκεί δοκιμάζεται η εντιμότητά σου και η σχέση της με το βάθος του ταλέντου σου. Εκτιμώ πάρα πολύ το γεγονός ότι η επιτροπή του Νόμπελ είναι τόσο μικρή. 

  Ωστόσο, όπως τον Σαίξπηρ, με απασχολούν και εμένα συχνά οι δημιουργικές μου αναζητήσεις και τα πεζά ζητήματα κάθε πτυχής της ζωής. «Ποιοι είναι οι καλύτεροι μουσικοί γι’ αυτά τα τραγούδια;», «Ηχογραφώ στο σωστό στούντιο;», «Είναι αυτό το τραγούδι στον κατάλληλο τόνο;». Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ, ούτε σε 400 χρόνια. Δεν είχα το χρόνο ούτε μία φορά να αναρωτηθώ «Είναι τα τραγούδια μου λογοτεχνία;»

  Γι’ αυτό ευχαριστώ τη Σουηδική Ακαδημία, τόσο για το χρόνο που αφιέρωσε σε αυτό ακριβώς το ερώτημα, όσο και γιατί, εν τέλει, έδωσε μια τόσο υπέροχη απάντηση.
Τις καλύτερες ευχές μου σε όλους,

Μπομπ Ντίλαν 
( μετάφραση Νίνας Μπούρη από το Athens Review of Books)
πηγή: http://www.sigmalive.com

ΘΕΜΑΤΑ

1. Να παρουσιάσετε την περίληψη του κειμένου στη σχολική σας εφημερίδα σε 80-100 λέξεις

2. Να κάνετε το δομικό διάγραμμα του κειμένου

3. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η παράγραφος: Πρέπει ωστόσο να πω ένα πράγμα… είναι τόσο μικρή.

4. Αν η Τέχνη δεν είναι ζήτημα ορισμένων ειδικών αλλά του κάθε ανθρώπου, με ποια κριτήρια θα θεωρούσατε εσείς έναν δημιουργό καλλιτέχνη και πώς θα παρουσιάζατε τον ρόλο που διαδραματίζει στην κοινωνία; (500-600 λέξεις)

Κυριακή 14 Μαΐου 2017

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΛΕΛΑΪΚΙΣΜΟΣ (προτεινόμενο θέμα Νεοελληνικής Γλώσσας)



Οι διαχρονικές απόψεις για τη Δημοκρατία

  H δημοκρατία σήμερα μοιάζει σαν να αντανακλάται σε σπασμένο καθρέφτη· ένα θρυμματισμένο ομοίωμα που εμπεριέχει αναμνήσεις, αναλαμπές. Tα σημαινόμενά της γλιστρούν ενώ εμείς —τα υποκείμενά της— οι πολίτες, αλλάζουμε. Η «Ελευθερία των Μοντέρνων», σύμφωνα με τη φράση του Μπένζαμιν Κόνσταντ, προσδιορίζεται «ως η ελευθερία των ατόμων, ενώ για τους αρχαίους σήμαινε την ελευθερία μιας κοινότητας, της Πόλης».

  Η δημοκρατία για τους αρχαίους Έλληνες ήταν μια «μαχητική» λέξη, απέπνεε ενθουσιασμό και, αρχικά, συνδεόταν με τον πόλεμο και την αρρενωπότητα. Ο πολίτης στην αρχαία Αθήνα ήταν κυρίως ο οπλίτης και η Εκκλησία του Δήμου προήλθε από τη συνέλευση πολεμιστών. Παρόμοια στους Ρωμαίους η «αρετή» του πολίτη, η virtus, ενείχε μια σημασία πλησιέστερη στην έννοια του «θάρρους» και παράγεται από τη λέξη vir (άνδρας). «Η δημοκρατία», μας θυμίζει ο Jacques Rancière, σημαίνει την «εξουσία εκείνων που δεν έχουν κανένα τίτλο, καμία ειδική ικανότητα να ασκούν την εξουσία» και στη σκέψη των αρχαίων Αθηναίων η Δημοκρατία οριζόταν βάσει της ομοιότητας· υπήρχε μόνον εκεί όπου οι άρχοντες έμοιαζαν με τους κυβερνώμενους. Ο μηχανισμός δημοκρατικής ανανέωσης ρυθμιζόταν με κλήρωση· η αρχή της ισότητας ερμηνευόταν σχεδόν κατά γράμμα και η εκλογική διαδικασία φαινόταν ως γνώρισμα ενός αριστοκρατικού πνεύματος.

   Η δημοκρατία σημαίνει «τη μη καθαρότητα της πολιτικής» και, ήδη από τον Πλάτωνα, η δημοκρατία θεωρείτο απ’ όλα τα πολιτεύματα πού έχουν νόμους, τα «νόμιμα», η χειρότερη· καταπατά την ελευθερία στο όνομα της ισοπεδωτικής ισότητας. Για τον Πλάτωνα η δημοκρατία σήμαινε την κυριαρχία της «δόξας», της γνώμης έναντι της γνώσης. Η πολιτεία θα έπρεπε να κυβερνάται από τους ανθρώπους πού διαθέτουν τη «βασιλική επιστήμη». Ο πολιτικός του Πλάτωνα είναι ο «επιστήμων» που το έργο του μπορεί να συγκριθεί με το έργο του υφαντή: χρησιμοποιεί το ανθρώπινο υλικό για να κατασκευάσει το υφάδι ενός αρμονικού συνόλου. Ο Αριστοτέλης από την πλευρά του θεωρούσε ότι η κυριαρχία ανήκε στον νόμο· η καλή διοίκηση —«ευνομία»— πρέπει να είναι μεικτό πολίτευμα. Η πολιτεία διαθέτει μια απαραίτητη λαϊκή νομιμοποίηση που όμως μετριάζεται από την «αριστοκρατία» —με τη στενή έννοια—  των «αρίστων» αρχόντων της. (...)

Τηλελαϊκισμός και δημοκρατία

  Το 1859 ο John Stuart Mill στο περίφημο δοκίμιό του On Liberty διατύπωσε τρία επιχειρήματα υπέρ της διασφάλισης της ελεύθερης κυκλοφορίας των ιδεών μέσω του Τύπου: oι απόψεις που αποσιωπούνται από την κυβέρνηση ή την κοινωνία μπορεί να αποδειχτούν σωστές. Ακόμα και αν μια άποψη αποδειχθεί λανθασμένη, συχνά περιέχει ψήγματα αλήθειας και τέλος ακόμα και αν κάποια άποψη ταυτίζεται με την αλήθεια, αν δεν αμφισβητηθεί σύντομα, θα μετατραπεί σε νεκρό δόγμα αντί για ζώσα αλήθεια. Ο Mill διατυπώνοντας τη θεωρία της ελευθερίας του τύπου δεν μπορούσε να φανταστεί τους πολύπλοκους τρόπους με τους οποίους τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας κατασκευάζουν την κοινωνική πραγματικότητα, περιορίζουν το εύρος των νοημάτων και διαμορφώνουν καθημερινά το περιεχόμενο των σκέψεων, συζητήσεων και πράξεων των ατόμων.

   Στην τηλεδημοκρατία των ημερών μας η διαφήμιση μεταμορφώνει τις εκπομπές σε υπηρέτες της.
Τα τηλεοπτικά προγράμματα σχεδιάζονται για να προβάλουν διαφημίσεις. Για να προσελκύσουν την προσοχή του κοινού και να υπάρξει χώρος για την επόμενη σειρά διαφημίσεων, οι απόψεις πρέπει να αναπτύσσονται γρήγορα, τα πλάνα να είναι σύντομα και τα ηχητικά σήματα συντομότερα. Οι αφηγήσεις περικόπτονται. Κι έτσι προκύπτει και η αλλαγή του τρόπου σκέψης. Το να σκέφτεσαι, σήμερα, ορθά σημαίνει να σκέφτεσαι με ισομέρεια και ταχύτητα, να αφαιρείς το βάθος των πραγμάτων, να αρκείσαι σε μια γρήγορη ανάγνωση των αναφορών και στοιχείων, να μην βουλιάζεις στην υποκειμενικότητα του πάθους.

   Στο 1984 του Όργουελ το Mintrue (Ministry of Τrue) διέθετε ειδικό τμήμα για την «προλετροφή» που στη «Νέα ομιλία» της Ωκεανίας σήμαινε τα ηλίθια θεάματα που προσέφερε το κράτος στις μάζες. Σήμερα τα reality shows είναι ίσως η πιο παραδειγματική έκφραση του σύγχρονου ατομικιστικού τηλελαϊκισμού. Δημιουργούν την εντύπωση του νατουραλισμού καθώς παρατηρούμε τους άλλους όπως τους εαυτούς μας. Το κοινότοπο βαφτίζεται «αυθεντικό». Τα realities δίνουν στους θεατές την ψευδαίσθηση της λαϊκής εξουσίας, επιβάλλοντας καταδίκες για το ποιος θα αποχωρήσει. Ως ενσάρκωση της κραυγαλέας ασημαντότητας, τα reality shows δίνουν την ευκαιρία στο ανώνυμο «μοναχικό» πλήθος να αντικρίσει τηλεναρκισσιστικά την ίδια του την κενότητα. (...)

Πέτρος Θεοδωρίδης, Η Απατηλή Υπόσχεση της Αγάπης, ΕΝΕΚΕΝ, 2012, σελ. 214-227


ΘΕΜΑΤΑ
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη των αποσπασμάτων που σας δόθηκαν (100-120 λέξεις)  (25)

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80 έως 100 λέξεων την άποψη του Πέτρου Θεοδωρίδη: «Σήμερα τα reality shows είναι ίσως η πιο παραδειγματική έκφραση του σύγχρονου ατομικιστικού τηλελαϊκισμού. Δημιουργούν την εντύπωση του νατουραλισμού καθώς παρατηρούμε τους άλλους όπως τους εαυτούς μας.» (12)

Β2 . Με ποιον/ποιους τρόπο/-ους αναπτύσσονται η δεύτερη (η δημοκρατία για τους αρχαίους Έλληνες…αριστοκρατικού πνεύματος) και η πέμπτη παράγραφος του κειμένου; (Στην τηλεδημοκρατία…υποκειμενικότητα του πάθους) (7)

Β3. α) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις. (5)

       β) Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο, ανάλογα με τα παρακάτω παραδείγματα: (5)

  1. Το 1859 ο John Stuart Mill στο περίφημο δοκίμιό του On Liberty διατύπωσε τρία επιχειρήματα υπέρ της διασφάλισης της ελεύθερης κυκλοφορίας των ιδεών μέσω του Τύπου
  2. Ο μηχανισμός δημοκρατικής ανανέωσης ρυθμιζόταν με κλήρωση· η αρχή της ισότητας ερμηνευόταν σχεδόν κατά γράμμα και η εκλογική διαδικασία φαινόταν ως γνώρισμα ενός αριστοκρατικού πνεύματος.

Β4. α) Να αναγνωρίσετε το κειμενικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο

       β) Να επισημάνετε  δύο (2) χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού  λόγου στο κείμενο που σας δίνεται. (6)

Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στο ιστολόγιο του τμήματός σας, να αναφερθείτε στο κύμα αμφισβήτησης της δημοκρατίας, όχι τόσο στη θεωρία αλλά στην πράξη, που κάνει απειλητική την εμφάνισή του τόσο με τη μορφή της κατάχρησης της εξουσίας όσο και με το φθοροποιό πνεύμα του ευδαιμονισμού.


(500-600 λέξεις)    (40)

έρευνα-επιμέλεια θέματος: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος





Παρασκευή 12 Μαΐου 2017

Μεθοδολογία της Περίληψης





  • Τι είναι η περίληψη;
Είναι η συνοπτική και περιεκτική απόδοση, σε συνεχή λόγο, ενός κειμένου. Είναι ένα νέο κείμενο, που, χωρίς να προδίδει το αρχικό, περιλαμβάνει τα σημαντικότερα σημεία του, κατάλληλα συνδεδεμένα.



Ι. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
1. Διαβάζουμε προσεκτικά το κείμενο και εξομαλύνουμε κάθε δυσνόητο σημείο (λέξη ή φράση).

2. Εντοπίζουμε τα κύρια σημεία κάθε παραγράφου.

3. Ελέγχουμε αν το κείμενο αποτελείται από ευρείες ενότητες θεμάτων. Π.χ. ενότητα αιτίων, ενότητα προσφοράς κτό. Αν υπάρχουν τέτοιες ενότητες, τις τιτλοφορούμε, για να διευκολυνθούμε στη σύνθεση της περίληψής μας. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να εντοπίσουμε και τη λογική σχέση ανάμεσα στις επί μέρους παραγράφους, προκειμένου να αναδείξουμε και τη συνεκτικότητα (τη νοηματική δηλ. σύνδεση) του κειμένου. Οι λογικές σχέσεις μεταξύ των περιόδων που θα συμπυκνώνουν τις παραγράφους είναι δυνατό:
α) να δηλώνονται με συγκεκριμένους όρους και λέξεις (π.χ. Η ανάλυση των αιτίων του προβλήματος είναι πολύ σοβαρή και δύσκολη υπόθεση. Πρέπει να συνυπολογιστεί κατ' αρχάς ο παράγοντας "φυσικό περιβάλλον". Στη συνέχεια η έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί στο .... . )
β) να μη δηλώνονται με χαρακτηριστικούς όρους και λέξεις (π.χ. Οι συνθήκες που δημιουργούνται στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας πρέπει να μας ανησυχήσουν. Είναι πιθανό να προκληθούν επικίνδυνες αναταράξεις, οι οποίες ... .)

4. Δημιουργούμε θεματική περίοδο-πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.

5. Ξεκινάμε τη σύνθεση της περίληψης δίνοντας την ταυτότητα του κειμένου. Σε αυτήν περιλαμβάνουμε κατά κανόνα το είδος του κειμένου (π.χ. δοκίμιο, άρθρο, επιφυλλίδα κτλ.), το όνομα του συγγραφέα και το θέμα του κειμένου με τη θέση του συγγραφέα του.

6. Συνθέτουμε τις θεματικές περιόδους-πλαγιότιτλους και δημιουργούμε το σώμα της περίληψης. Η περίληψη συνήθως είναι κείμενο μιας παραγράφου και πρέπει να σέβεται το όριο λέξεων που δίνεται από την εκφώνηση της άσκησης.

7. Στην περίληψη που θα συνθέσουμε επιβάλλεται επίσης να:
α) είναι ένα κείμενο ομοιογενούς ύφους και κατανοητό από τους αναγνώστες του.
β) έχει συνοχή και συνεκτικότητα (δηλ. εκφραστική και νοηματική σύνδεση)
γ) παρακολουθεί και να αναπαράγει το σχέδιο οργάνωσης του κειμένου αφετηρίας μη παραβιάζοντας τη σειρά διάταξης των θεματικών στοιχείων που επιλέγει να συναρμόσει, διότι τότε κινδυνεύει να θεωρηθεί σχολιασμός και όχι σύνοψη ενός κειμένου.
δ) σεβαστούμε το τυχόν επικοινωνιακό πλαίσιο που ζητείται από την εκφώνηση της άσκησης.

8. Κατά τη φάση της σύνθεσης της περίληψης μπορούμε να:
α) αντικαταστήσουμε επιρρηματικές προτάσεις με επιρρηματικούς όρους.
Π.χ. επειδή φοβόταν επίθεση από τον εχθρό = για το φόβο εχθρικής επίθεσης
β) αντικαταστήσουμε όρους-χαρακτηρισμούς ανθρώπινης συμπεριφοράς με έναν όρο περιληπτικό βάζοντας στη θέση πολλών υπωνύμων ένα υπερώνυμο.
Π.χ. Φρόντιζε πάντα το συμφέρον του, εξυπηρετούσε το φίλο του μόνο αν είχε κι ο ίδιος προσωπικό όφελος, σκεφτόταν τον εαυτό του = ήταν ιδιοτελής.
γ) αντικαταστήσουμε πολλούς όρους με ένα γενικότερο και περιληπτικό.
Π.χ. Οι κάτοικοι της Πάρου, της Νάξου, της  Σαντορίνης και των άλλων νησιών των Κυκλάδων = οι Κυκλαδίτες. 
 
9. Κατά τη φάση της σύνθεσης της περίληψης αποφεύγουμε:
α) την αυτολεξεί χρήση στοιχείων του κειμένου
β) τη χρήση λεπτομερειών και παραδειγμάτων[1] από το κείμενο.
γ) τη δημιουργία πολλών παραγράφων· την περίληψη κατά κανόνα αποτελεί μία παράγραφος. 
δ) τη χρήση επιθέτων και άλλων προσδιορισμών που δεν είναι πολύ σημαντικοί.
ε) το σχολιασμό, ευνοϊκό ή αρνητικό, των θέσεων του κειμένου.
στ) τη χρήση πολλών δευτερευουσών προτάσεων του αρχικού κειμένου, τις οποίες μπορούμε να αντικαταστήσουμε με μετοχικές εκφράσεις.

10. Παραδείγματα εναρκτήριων εκφράσεων για περιλήψεις:
α) Στο αποδεικτικό του δοκίμιο ο Α.Β. διερευνά τα αίτια της …
β) Στο απόσπασμα από το άρθρο του αυτό ο Α.Β. καταγίνεται με το θέμα ….
γ) Η επιφυλλίδα του Α.Β. διαπραγματεύεται το ζήτημα …
δ) Το άρθρο συζητά/πραγματεύεται/ασχολείται με/ έχει ως θέμα του …
ε) Αντικείμενο/θέμα του άρθρου/ του βιβλίου/της ομιλίας είναι …

11. Παραδείγματα τρόπων δήλωσης των γλωσσικών πράξεων του συγγραφέα:
α) Ο συγγραφέας αναφέρει, παραθέτει
β) Ο συγγραφέας αποσαφηνίζει, διευκρινίζει, εξηγεί, ορίζει με ακρίβεια
γ) Ο συγγραφέας συγκρίνει, αντιπαραθέτει
δ) Ο συγγραφέας αναλύει, επιχειρηματολογεί, αποδεικνύει, τεκμηριώνει, ανασκευάζει
ε) Ο συγγραφέας υποθέτει, προϋποθέτει, κρίνει, εκτιμά, αξιολογεί, εγκρίνει, απορρίπτει
στ) Ο συγγραφέας περιγράφει, αφηγείται, ταξινομεί
ζ) Ο συγγραφέας απαριθμεί, συνοψίζει
η) Ο συγγραφέας εξετάζει προσεκτικά / διεξοδικά, προσπερνά βιαστικά, υπαινίσσεται




[1] Όταν αυτά δεν αποτελούν κεντρικό στοιχείο της επιχειρηματολογίας του συγγραφέα, αλλά απλώς φωτίζουν περισσότερο μια θέση-άποψή του.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

(Κείμενο από το Σχολικό βιβλίο της Β’ Λυκείου, σελ. 253)
ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΛΕΛΛΗΝΕΣ
Ηλικιωμένος άνθρωπος που επί χρόνια πολλά εργάστηκε  στη διοικητική υπηρεσία του Κράτους και ανέβηκε όλες τις βαθμίδες της, συνόψισε κάποτε τα διδάγματα της μακράς πείρας του με μια παρατήρηση άξια να μας βάλει σε πολλές σκέψεις.
Το Κράτος, έλεγε, όχι ως αφηρημένη ιδέα, αλλά ως συγκεκριμένο βίωμα, σαν ένα κομμάτι από την ίδια τη ζωή μας, λείπει από τους ση­μερινούς Έλληνες. Το αισθάνονται σαν ξένο, όχι δικό τους, και δεν το πονούν. Τη χώρα τους την αγαπούν με πάθος. Για μια χούφτα από το χώμα της είναι άξιοι να πεθάνουν με την πιο μεγάλη ευκολία. Άλλο Πα­τρίδα όμως και άλλο Πολιτεία. Με την Πατρίδα είμαστε στενότατα δε­μένοι. Την έχουμε βάλει μέσο, στο αίμα μας, γιατί και με το αίμα μας την έχουμε κρατήσει. Την Πολιτεία όμως, δηλαδή αυτό τον ορισμένο τρό­πο με τον οποίο έχει οργανωθεί και διοικείται ο τόπος, αυτήν την απρό­σωπη δύναμη που λειτουργεί στο όνομα όλων για να εξασφαλίζει με τα όργανα και τους θεσμούς της τη ζωή και την ελευθερία μας, δεν μπο­ρούμε να τη νιώσουμε σαν κάτι εντελώς δικό μας. Είναι ξένο σώμα. για το αίσθημα μας.
Απόδειξη ότι δεν πονούμε, ούτε αισθανόμαστε ενστιγματικά την ανάγκη να προστατέψουμε ό, τι ανήκει στο Κράτος, το δημόσιο κτήμα. Απέναντι του δείχνουμε αδιαφορία και κάποτε μιαν απίστευτη εχθρό­τητα και μανία καταστροφής. Από παιδιά στο σχολείο κακοποιούμε βάρβαρα τα θρανία και τους τοίχους του σχολείου -«ανήκει στο δη­μόσιο, δεν είναι δικό μας». Την ίδια αστοργία δείχνουμε στα δικαστή­ρια, στα άλλα δημόσια γραφεία, ακόμη και στους πάγκους του πάρκου ή στις δημόσιες κρήνες, σε ό,τι τέλος πάντων είναι κρατική περιουσία. Μόλις αντιληφθούμε ότι κάτι τι ανήκει ή με κάποιο τρόπο βρίσκεται στην κυριότητα αυτής της απρόσωπης δύναμης, αν δεν μπορούμε να το οικειοποιηθούμε, με ευχαρίστηση το φθείρουμε. Με την ίδια ευκολία προσπαθούμε ν «αποφεύγουμε τις υποχρεώσεις μας προς το Κράτος ή να καταστρατηγούμε τους νόμους του. Είναι ο «άλλος», όχι ο εαυτός μας. Και τον ξεγελούμε ή σηκώνουμε το όπλο εναντίον του, χωρίς να κατα­λαβαίνουμε ότι κατά βάθος τον εαυτό μας απατούμε ή πληγώνουμε.
Και από τις παρατηρήσεις του αυτές ο πολύπειρος άνθρωπος έβγα­ζε το συμπέρασμα ότι ίσως οι Έλληνες να μην είναι οργανικά ικανοί να ποτιστούν από την ιδέα του Κράτους. Ότι πιθανόν μέσα στην ίδια τη φυ­σική τους υφή να υπάρχει κάποια τάση αναρχισμού…
Έχει αρκετά διαδοθεί αυτή η αντίληψη και συχνά ακούγεται. Ωστό­σο μου φαίνεται πολύ παρακινδυνευμένη και άδικη στην απαισιοδοξία της. Δεν αμφισβητώ τα γεγονότα, όπου στηρίζεται (τα περισσότερα είναι δυστυχώς πραγματικά, είτε μας αρέσουν είτε όχι). Αλλά. την ερμηνεία που δίνεται σ’ αυτό, τα γεγονότα.
Ότι δεν πονούμε, ή ότι δεν πονούμε αρκετά την Πολιτεία σαν κάτι εντε­λώς δικό μας, είναι βέβαιο. Από αναρχισμό όμως την αντιθέσουμε προς τα αισθήματα και τα συμφέροντα μας ή από άλλους λόγους; Και πώς είναι δυ­νατόν αυτός ο δήθεν αναρχισμός να θεωρηθεί έμφυτη ιδιότητα ριζωμένη μέσα στη δική μας φυλή; Μπορεί ο Έλληνας να είναι περισσότερο από άλ­λους λαούς ατομιστής, να μην πειθαρχεί τόσο εύκολα στο συλλογικό σώ­μα και πνεύμα της ομάδας. Αλλά από το σημείο τούτο ως το σημείο να τον πούμε από τη φύση του αναρχικό, η απόσταση είναι πολύ μεγάλη. Ορθό­τερη φαίνεται μια άλλη εξήγηση. Ότι αυτή η αδιαφορία ή η λανθάνουσα εχθρότητα προς το Κράτος και τις λειτουργίες του είναι αποτέλεσμα ιστο­ρικών αιτίων και μιας κακοδαιμονίας που ατυχώς διαιωνίζεται. Ας μη λη­σμονούμε ότι επί μακροχρόνια και κατά διαστήματα δεν υπήρχε γι’ αυτόν εδώ τον πολυβασανισμένο λαό σύμπτωση Πολιτείας και Έθνους. Η κρα­τική εξουσία στις διάφορες περιόδους της δουλείας δεν ήταν μονάχα ξέ­νη αλλά και εχθρική προς την εθνική μας υπόσταση. Και επομένως γενε­ές γενεών, για να βεβαιώσουν την εθνική τους ιδιοτυπία, τη χωριστή τους ύπαρξη, ήταν αναγκασμένες να μισούν, να απατούν και να πολεμούν τα όργανα, και τις λειτουργίες που στα μάτια τους εκπροσωπούσαν το Κρά­τος και σάρκωναν την ιδέα της Πολιτείας. Το κρυφό μίσος με τα ψυχικά επακόλουθα, του είναι πολύ πιο επικίνδυνο από τη φανερή αντίθεση, τον ανοιχτό πόλεμο. Συμπνιγόμενο από το φόβο τρέφεται από την καταπίεση του και αφήνει στα σκοτεινά στρώματα της ψυχής λασπερά κατακάθια που δεν εξαλείφονται. Ακόμη κι όταν λευτερωθεί από το ζυγό, δεν μπορεί εύ­κολα ένας λαός να αγαπήσει την Πολιτεία με τους περιορισμούς της, έστω και αν είναι τώρα δική του, αφού ως προχτές ακόμη το Κράτος ήταν η θέ­ληση και η βία του δυνάστη του.
Κατά ένα παράδοξο μάλιστα μηχανισμό, που μας τον εξηγεί σήμε­ρα η Ψυχολογία, όταν ένας πολίτης με τέτοιες υποσυνείδητες κακώσεις από αρχόμενος γίνεται άρχων, παίρνει τις διαθέσεις και τους τρόπους που ο ίδιος πρώτα μισούσε. Παίζει δηλαδή το ρόλο του ειδώλου που ως τώρα το φοβόταν και το αντιπαθούσε, γιατί έτσι νομίζει πως μπορεί να λευτερωθεί από τον εφιάλτη του. Ίσως γι’ αυτό το λόγο συμβαίνει, όποιος παίρνει και μια παραμικρή ακόμη εξουσία στην Ελλάδα, να με­ταβάλλεται αμέσως σε σατράπη…
Για να εξηγήσουμε όμως το φαινόμενο που εξετάζουμε, πρέπει να αναφέρουμε ακόμη ένα λόγο πολύ σοβαρό. Όταν λευτερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό αυτή η μικρή ελληνική γωνιά, η Πολιτεία μας δεν θεμελιώθηκα ούτι: αναπτύχθηκε οργανικά απάνω σε κάποιες αυτόχθονες μορφές οργάνωσης και διοίκησης, βγαλμένες από τις δικές μας ψυχο­λογικές και ά/άες ανάγκες και από την ιστορική κίνηση της ζωής του Έθνους, αλλά μας επιβλήθηκε απέξω από ξένους και με ξένους που φυ­σικά δε νοιάστηκαν να εξετάσουν αν το φόρεμα τούτο ήταν κομμένο στο μέτρα μας, ούτε προσπάθησαν να το ταιριάσουν κάπως απάνω στο δι­κό μας κορμί. Έτσι εφαρμόστηκαν κι εξακολουθούν να εφαρμόζονται πειραματικά στη χώρα μας διοικητικοί και πολιτικοί θεσμοί που δεν μί­λησαν ποτέ βαθιά στην ψυχή του λαού μας. Ούτε ίσως ανταποκρίνονται εντελώς στις πραγματικές του ανάγκες.
Είναι γνωστές οι μελέτες του Κώστα Καραβίδα για την κοινοτική ορ­γάνωση. Μπορεί να μη συμμερίζεται κανείς την αισιοδοξία και την πί­στη του ότι και τώρα είναι δυνατόν να γίνει εκείνο που δεν έγινε άλ­λοτε, στην ώρα του τη φυσιολογική. Ωρισμένως όμως θα αναγνωρίσει ότι θα ήταν πολύ διαφορετική, τελειότερη, η κρατική μας οργάνωση και πολύ στενός, οργανι­κά συνεκτικός, ο δεσμός του πολίτη με την Πο­λιτεία στον τόπο μας, αν αυτό το θαυμαστό κύτταρο, η κοινότητα, που δημιουργήθηκε με το αίμα του λαού μας από πανάρχαια χρόνια και λειτούργησε τόσο λαμπρά στους χρόνους της δουλείας, αφηνόταν να αναπτυχθεί φυ­σιολογικά σε ένα γενικότερο, πλούσια δια­κλαδωμένο και πυργωτά διαρθρωμένο διοι­κητικό σύστημα. Το. ξενοφερμένα καθεστώτα σκότωσαν το κύτταρο τούτο και μας επέβαλαν θεσμούς και τύπους, μέσα στους οποίους μάταια ως τώρα προσπαθούμε να βρούμε τον εαυτό μας.
Βάλετε μαζί μ ‘ αυτές τις αιτίες την κακοδιοίκηση που είναι ενδημικό κακό στον τόπο μας, τη διαφθορά της πολιτικής μας ηγεσίας που τα ανομήματά της πλήρωσαν ακόμη και με το αίμα τους οι λίγες φωτεινές μορφές της νεότερης ιστορίας μας, προσθέσετε τέλος και τη βαθύτερη κρίση που περνάει εδώ και κάμποσα χρόνια η έννοια του Κράτους μέσα στις φοβερές αντινομίες της ζωής όλων των σημερινών λαών και θα. εξηγήσετε γιατί οι βασανισμένοι άνθρωποι αυτού του τό­που, του πολυπατημένου από ξένους κάθε λογής, δεν αισθάνονται ακό­μη εντελώς δικό τους το Κράτος. Ας μην τους καταλογίζουμε αναρχισμό, αφού η μοίρα τους έγραφε να μην είναι νοικοκυραίοι στο σπίτι τους και να μην αφήνονται ήσυχοι να φτιάχνουν με τη δική τους ζωή και μέ;σ’ από τη δική τους ιστορία τους κοινωνικούς των θεσμούς.
22 Ιουλίου 1948

(Ε.Π. Παπανούτσος, Εφήμερα-Επίκαιρα-Ανεπίκαιρα, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1980, α. 160-63)


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ  ΠΕΡΙΛΗΨΗ
(Από το Βιβλίο του Καθηγητή «Έκφραση- Έκθεση», τεύχος Β’, ΟΕΔΒ)
Στο κείμενο «Κράτος και Νεοέλληνες», ο συγγραφέας μετα­φέρει στην αρχή τη θέση κάποιου δημόσιου υπαλλήλου, ο οποίος υποστηρίζει ότι το κράτος, ως συγκεκριμένο βίωμα, λείπει από τους Νεοέλληνες. Αιτιολογεί τη θέση του (ο δημόσιος υπάλληλος) αναφερόμενος στην αδιαφορία και στην εχθρότητα που δείχνουν οι πολίτες απέναντι στο κράτος και δίνει την προσωπική του ερμηνεία, ότι δηλαδή πιθανόν να υπάρχει μια τάση αναρχισμού στους Έλληνες. Αντίθετα, ο συγ­γραφέας διατυπώνει την άποψη ότι η ερμηνεία για τον αναρχισμό δεν ευσταθεί. Πα­ραθέτει μια σειρά από αίτια, για να εξηγήσει την εχθρότητα των Νεοελλήνων προς το κράτος: αίτια ψυχολογικά, κοινωνικά, την κακοδιοίκηση που υφίστανται, τους ξε­νόφερτους διοικητικούς και πολιτιστικούς θεσμούς που δεν ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες τους κ.ά. Προσθέτει στον προβληματισμό του και την παγκόσμια κρίση που υφίσταται η έννοια του κράτους. Καταλήγει ότι, εξαιτίας των λόγων που προ­ανέφερε, οι Έλληνες αισθάνονται ξένοι στον τόπο τους, με αποτέλεσμα να εκδηλώ­νονται αρνητικά, χωρίς οι εκδηλώσεις αυτές να δηλώνουν διάθεση αναρχισμού.