Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2017

Δημοσθένης Βουτυράς, ο συγγραφέας των απόκληρων της ζωής



  
Για τον Δημοσθένη Βουτυρά έγινε αναφορά και σε παλαιότερες αναρτήσεις, 


με έμφαση στα εργοβιογραφικά του στοιχεία, ενώ τώρα με αφορμή το διήγημα "Παραρλάμα" που σταχυολογείται στα Κ.Ν.Λ. της Β΄Λυκείου και στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης διδακτικής πρότασης, εστιάζουμε στα υφολογικά-αφηγηματικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα. Πρόκειται για έναν πρωτοποριακό πεζογράφο που είναι αδιαμφισβήτητα  επίκαιρος σήμερα στην ελληνική κοινωνία των νεόπτωχων και κοινωνικά περιθωριοποιημένων ανθρώπων.

    Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αρνήθηκαν την παρουσία ύφους στο έργο του Δημοσθένη Βουτυρά, κάνοντας ασφαλώς σύγχυση του όρου «ύφους» στη γενικότητά του, με μια ορισμένη μορφή του, την καλλιεργημένη και επεξεργασμένη επίμονα έκφραση. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η προχειρότητα του γραψίματος είναι έκδηλη σε ολόκληρη τη δημιουργία του. Δεν σημαίνει όμως αυτό ότι από το πρόχειρο και απεριποίητο αυτό γράψιμο απουσιάζει το προσωπικό στοιχείο, το οποίο και μόνο άλλωστε μας επιτρέπει να μιλάμε περί ύφους. Εντούτοις, ο Βουτυράς είναι ένας από τους λιγοστούς πεζογράφους μας, που και το τελευταίο απόσπασμα από το έργο του επιτρέπει και τον πιο αμύητο, αμέσως να αναγνωρίσει τον άνθρωπο που το έγραψε. Βέβαια, και εδώ θα συναντήσουμε την απουσία συστηματικής προσπάθειας για την άρτια έκφραση, την έλλειψη διεργασίας και φροντίδας. 

   Η φράση του δίνει την εντύπωση ότι ρίχνεται τυχαία στο χαρτί, χωρίς να υποτάσσεται σε κανένα ρυθμό. Δεν εξωτερικεύει καμία επιλογή στη λέξη που θα χρησιμοποιήσει. Την ίδια λέξη τη συναντούμε συχνά δυο και τρεις φορές στην ίδια παράγραφο, στην ίδια ακόμη φράση. Υπάρχει μια αδεξιότητα στη διατύπωση, που γίνεται ιδιαίτερα αισθητή μόλις η φράση του, σύντομη συνήθως και τηλεγραφική πάει να γίνει συνθετότερη. Οι κύριες και οι εξαρτημένες προτάσεις διαδέχονται η μια την άλλη τόσο απρόσμενα, ώστε ο αναγνώστης αναγκάζεται να διαβάσει δυο και τρεις φορές το κείμενο για να παρακολουθήσει τον ειρμό του νοήματος. Όπως ακριβώς το παιδί ή ο άνθρωπος του λαού μόνο με την παρατακτική σύνδεση μπορεί να εκφραστεί άνετα ο Βουτυράς. Αυτό δίνει κάτι «αρχαϊκό» στο γράψιμό του. Υπάρχουν, άλλωστε, και άλλα «αρχαϊκά» στοιχεία στο ύφος του: Για να εντείνει την εντύπωση καταφεύγει στο πιο πρόχειρο αλλά ελάχιστα αποτελεσματικό, φυσικά, μέσο, της επανάληψης της ίδιας λέξης. Συχνά, στέκεται εφεκτικός ποια παρομοίωση να μεταχειρισθεί, ποιο ρήμα να χρησιμοποιήσει. Με ένα διαζευκτικό σύνδεσμο τα παραθέτει και τα δύο για να ξεφύγει από το δίλημμα. Όλα αυτά, εντούτοις, δεν πρέπει να μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει ύφος, που επιτρέπει τον αναγνώστη άνετα να τον παρακολουθεί, και το οποίο, όπως το σημείωσε ο Ξενόπουλος, «είναι πολύ ταιριαστό με το είδος των διηγημάτων του».

   Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος, που ο Βουτυράς αρχίζει τα διηγήματά του. Χωρίς προλόγους και οποιασδήποτε μορφής περιττολογία μας εισάγει στο θέμα του. Οι περιγραφές της φύσης, του εξωτερικού περιβάλλοντος γενικά, είναι στοιχειώδεις, όπως υποτυπώδεις είναι τις περισσότερες φορές και οι υποθέσεις των διηγημάτων του. Το εξωτερικό πλαίσιο των έργων του επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα σχεδόν από αφήγημα σε αφήγημα.

   Το έργο του Βουτυρά ξεκινά πάντα από το άτομό του. Την άμεση προσωπική του εμπειρία θα πρέπει να αναζητούμε πίσω από κάθε διήγημά του, ακόμη κι από εκείνα που μοιάζουν να κινούνται σε χώρους καθαρά φανταστικούς. Κι ανα ο κόσμος του Βουτυρά δίνει την εντύπωση του στενού και περιορισμένου, αυτό συμβαίνει, κυρίως, γιατί στο πρόσωπο των περισσότερων ηρώων του ο πεζογράφος δεν κάνει τίποτε άλλο, παρά να ψυχογραφεί τον ίδιο τον εαυτό του. Σπάνια αναλαμβάνει να μας παρουσιάσει τύπους ξένους προς το άτομό του. Αλλά και τις ελάχιστες περιπτώσεις θα πρόκειται για ανθρώπους που έζησαν στο άμεσο περιβάλλον του, που τους γνώρισε και τους μελέτησε από κοντά.

   Ο Βουτυράς αποτελεί μοναδικό παράδειγμα πεζογράφου στη νεοελληνική λογοτεχνία, που παρέμεινε ολότελα ανεξέλικτος, όπως το σημείωσε ήδη ο Ξενόπουλος. Τα πρώτα κιόλας διηγήματα, που δημοσιεύει το 1900 στο «Περιοδικό μας» του Βώκου, καθορίζουν κατά έναν τρόπο οριστικό όχι απλώς τις δυνατότητες, αλλά και τα άκρα επιτεύγματα της τέχνης του. Τα θέματά του, βέβαια, πλουτίζονται με τον καιρό. Όλα σχεδόν τα σημαντικά γεγονότα της τελευταίας πεντηκονταετίας περνάνε άμεσα ή έμμεσα από το έργο του.

   Ο κόσμος που κινείται στα διηγήματά του είναι το πλήθος των αποτυχημένων της ζωής. Χρεοκοπημένοι μικροαστοί, κατώτεροι υπάλληλοι, συνταξιούχοι, απλοί άνθρωποι του λαού, άτομα που η έλλειψη της θέλησης, κάποιο ψυχικό τραύμα ή οι αναποδιές της ζωής, τα έχουν ρίξει στο περιθώριο της κοινωνίας, με δυο λόγια, οι ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι αποτελούν αποκλειστικά σχεδόν το μικρό σύμπαν του πεζογράφου. Θα τους συναντήσουμε στις μικρές συνοικιακές ταβέρνες, συνήθως, να μας διηγούνται τα καθέκαστα της ζωής τους, τις θλίψεις και τις μικρές χαρές, τις καταδρομές της μοίρας τους, τα όνειρά τους, που είναι κι αυτά το ίδιο ασήμαντα και ταπεινά όσο και οι ίδιοι, να υψώνουν τη φωνή τους, αλλά χωρίς να ξέρουν πού θα στρέψουν την οργή τους, να παίρνουν μεγάλες αποφάσεις που είναι βέβαιο πως ποτέ δεν θα τις εκτελέσουν, να χαίρονται ή να δυσανασχετούν για τους έρωτες, τα οικογενειακά τους δράματα, καθετί που συνθέτει την πληκτική καθημερινότητα στην οποία βρίσκονται φυλακισμένοι και από την οποία αισθάνονται την ανάγκη να αποδράσουν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Άπαντα (επιλογή πρώτη), Δίφρος, Αθήνα 1958 (επιλογή δεύτερη), Δίφρος, Αθήνα 1960
Α. Καραντώνης, Νεοελληνική Λογοτεχνία: Φυσιογνωμίες, τομ. Α΄-Β΄, Παπαδήμας 1977
Πέτρος Χάρης, Έλληνες Πεζογράφοι, τομ. Α΄-Ζ΄
Κώστας Βάρναλης, Αισθητικά-Κριτικά, Κέδρος 1958
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ (αφιέρωμα στον Δ. Βουτυρά), 1958
ΔΙΑΒΑΖΩ 24, Όνειρο και Λογοτεχνία


 Αξιοσημείωτη είναι και η έκδοση εικοναφήγησης του γνωστού διηγήματος "Παραρλάμα"

Το Παραρλάμα και άλλες ιστορίες, με εικονογράφηση του Θανάση Πέτρου, κείμενα του Δημήτρη Βανέλλη και επίβλεψη του Βάσια Τσοκόπουλου (επιμελητή των Απάντων του Δημοσθένη Βουτυρά), είναι ένα τολμηρό γραφιστικό αφήγημα βασισμένο σε εννιά συναρπαστικές ιστορίες του Βουτυρά, με θέμα την απληστία, την προδοσία, τον ανεκπλήρωτο έρωτα, το ανυποχώρητο μίσος, τον μεταφυσικό τρόμο.






Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2017

Γονείς και βαθμοί μαθητικών επιδόσεων

 


  Καθώς διανύουμε την περίοδο επίδοσης των ελέγχων προόδου των μαθητών, διαμείβεται τώρα με μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση ο διάλογος για τους βαθμούς, την αντικειμενική αξιολόγηση, τα κριτήρια, τους στόχους, τον υποκειμενισμό, τις αδικίες και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Η ποικιλία των απόψεων και των κατηγοριών που εξαπολύονται, κυρίως από ορισμένους γονείς, είναι μεγάλη και πολλές φορές, ιδιαίτερα αιχμηρή, όταν οι βαθμοί των παιδιών τους δεν ικανοποιούν τον ορίζοντα των δικών τους προσδοκιών. Το παρακάτω κείμενο πιστεύω ότι θα ενεργοποιήσει τη στοχαστική μας διάθεση και θα μάς βοηθήσει να κρίνουμε λίγο πιο ψύχραιμα τις εμμονικές μας απαιτήσεις από τα παιδιά μας.

Η πλάνη των καλών βαθμών – Τι είναι τελικά αυτό που αξιολογούν;

  Για τα παιδιά το σχολείο είναι κάτι παραπάνω από αυτό που ίσως νομίζουμε εμείς οι μεγάλοι – είναι το σημείο αναφοράς τους. Το σχολείο για τα παιδιά είναι το δεύτερο κοινωνικό περιβάλλον που καλούνται να ενταχθούν μετά από αυτό της οικογένειας. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, η εικόνα που έχουν τα παιδιά για τον εαυτό τους εξαρτάται από το σχολείο, το οποίο συνδέεται στενά με τους βαθμούς. Τα παιδιά τις περισσότερες φορές πιστεύουν ότι η νοημοσύνη τους και η αξία τους ισοδυναμεί με τους βαθμούς τους – οι οποίοι είτε απεικονίζονται στα τετράδια με μπράβο, πολύ καλά και καμιά φορά με άλλου είδους παρατηρήσεις και σχόλια (πρόσεχε τα γράμματά σου, γιατί δεν διάβασες; γιατί τόσα λάθη;), ή με τους βαθμούς στους ελέγχους. Στην ελληνική πραγματικότητα, το σχολείο παραπέμπει σχεδόν αυτόματα στους βαθμούς, και αυτό γιατί η αξιολόγηση των μαθητών έχει αποκτήσει ένα ιδιαίτερα κοινωνικό περιεχόμενο. 

  Αρκετοί γονείς και εκπαιδευτικοί ασχολούνται τόσο συχνά με τους βαθμούς και τις επιδόσεις στα τεστ, που αγνοούν και υποτιμούν άλλες σημαντικές επιτεύξεις και προόδους των παιδιών. Στις συζητήσεις των μαμάδων και των ενηλίκων ακούμε πολύ συχνά για τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών και αρκετές φορές τα παιδιά αξιολογούνται και χαρακτηρίζονται με βάση αυτές. “Πήρε καλούς βαθμούς το παιδί;” Αν ναι, τότε σημαίνει ότι είναι έξυπνο, εργατικό, άξιο, καλό παιδί και ούτω καθεξής. Αν όχι, τότε σημαίνει ότι δεν είναι τόσο έξυπνο, τόσο ικανό, τόσο εργατικό και πάει λέγοντας. Αυτή η αξία που δίνεται στους βαθμούς στην κοινωνία όπου ζει και μεγαλώνει το παιδί δεν το αφήνει σε καμία περίπτωση ανεπηρέαστο. Οι βαθμοί θέλοντας και μη κυριαρχούν στη συνείδηση των παιδιών.

Η πλάνη των βαθμών.

  Σίγουρα όλα τα παιδιά (ακόμα και αυτά που μοιάζουν αδιάφορα) θέλουν να τα πηγαίνουν καλά στο σχολείο και να έχουν καλούς βαθμούς. Τι είναι όμως αυτό που μετράνε ακριβώς οι βαθμοί; Όσο περίεργο και αν ακούγεται, έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και οι μαθητές που παίρνουν καλούς βαθμούς και αριστεύουν, αδικούνται από το σύστημα της βαθμολόγησης. Ο βαθμός μπορεί και απεικονίζει μόνο μία μέτρηση της επιτυχίας. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν να μετρηθούν από τα διαγωνίσματα και τα τεστ. Μερικά από αυτά είναι η προσπάθεια, η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η περιέργεια, ο σεβασμός, η ευγένεια, η ικανότητα να αγαπάς, η κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη, η ειλικρίνεια και άλλα τόσα.

  Όπως έχει πει η Dr. Mitchell, όλες οι παραπάνω δεξιότητες και ικανότητες των παιδιών είναι πολύ πιο σημαντικές για να επιτύχουν στη ζωή από ότι ένας καλός βαθμός στον έλεγχο. Πολλοί από τους βαθμούς που δίνονται στα παιδιά και πολλές από τις αξιολογήσεις που δέχονται βασίζονται στην ικανότητα τους να αποστηθίζουν. Στην πραγματικότητα όμως οι κριτικές ικανότητες του παιδιού είναι αυτές που θα το οδηγήσουν στην αυριανή επιτυχία. Οι βαθμοί δεν εγγυώνται πάντα την επιτυχία των παιδιών για αυτό και δε θα πρέπει να μας πιάνει εμμονή με αυτούς. Όταν οι γονείς επιμένουν τόσο πολύ στους καλούς βαθμούς αγνοώντας άλλες σημαντικές επιτεύξεις των παιδιών τους, αυτό που ουσιαστικά κάνουν είναι να περνούν στα παιδιά το μήνυμα ότι η αξία τους εξαρτάται αποκλειστικά από αυτούς και από τις επιδόσεις τους στα τεστ.

Γιατί επιμένουμε τόσο στους βαθμούς;

  Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος γιατί στο σύστημα εκπαίδευσης δίνεται τόση βαρύτητα στη βαθμολόγηση όταν έρευνες δείχνουν ότι οι βαθμοί δεν μπορούν να καλύψουν όλες τις πτυχές της επιτυχίας των παιδιών. O καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Daniel Koretz, τόνισε ότι δεξιότητες όπως η κριτική ικανότητα, η δημιουργική σκέψη, η περιέργεια κ.α., είναι πολύ δύσκολο να μετρηθούν με αριθμητικά δεδομένα και να αποτυπωθούν σε γραπτές δοκιμασίες. Έτσι, συνηθίζεται να μετράμε ό,τι είναι εύκολο να μετρηθεί – ορθογραφία, ανάγνωση, μαθηματικά.

  Σίγουρα, σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα η αξιολόγηση είναι απαραίτητη γιατί μέσα από αυτήν ο εκπαιδευτικός σχεδιάζει, προγραμματίζει και διαμορφώνει την εξέλιξη της διδακτικής διαδικασίας. Πολλοί μελετητές όμως έχουν τονίσει ότι οι βαθμοί που προκύπτουν από τα τεστ και τις γραπτές δοκιμασίες θα πρέπει να αποτελούν μόνο ένα μέρος της αξιολόγησης και θα πρέπει να λειτουργούν ως συμπληρωματική πηγή πληροφοριών για το μαθητή.

  Σκεφτείτε για λίγο το εξής απλό παράδειγμα. Φτιάχνετε ένα δύσκολο και περίπλοκο φαγητό για την οικογένειά σας, αλλά παρά τις ατελείωτες ώρες προετοιμασίας και προσπάθειας το τελικό αποτέλεσμα δεν σας δικαιώνει. Ποια θα θέλατε να είναι η αντίδραση των αγαπημένων σας προσώπων; Θα θέλατε το πιάτο να καταλήξει στο καλάθι των αχρήστων επειδή δεν έφερε το ιδανικό αποτέλεσμα ή θα θέλατε να εκτιμηθεί η προσπάθεια παρόλες τις ατέλειες; Φαντάζομαι πως θα θέλατε να μετρήσει στην αξιολόγηση του πιάτου σας η ιδέα του να προσφέρετε κάτι ωραίο, η προσπάθεια που καταβάλατε και η αγάπη που δώσατε στην όλη διαδικασία. Την ίδια επιθυμία και ανάγκη έχουν και τα παιδιά.

  Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε το ρόλο των βαθμών για να μετρήσουμε την πρόοδο των παιδιών στο σχολείο, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να αναγνωρίζουμε την προσπάθεια και την βελτίωση (όσο μικρή και αν φαίνεται στα μάτια μας) που κάνουν τα παιδιά. Αν και οι βαθμοί είναι αυτοί που θα καθορίσουν ποιο παιδί θα περάσει στο πανεπιστήμιο και σε ποια σχολή, σίγουρα όμως δεν είναι η αρχή και το τέλος του κόσμου.

  Η προσπάθεια, ο αγώνας και η καθημερινή βελτίωση που κάνει ένα παιδί δεν μπορούν να αποτυπωθούν πάντα μέσα από τους βαθμούς του. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί σίγουρα θα πρέπει να προσπαθούν και να επιδιώκουν το παιδί να δίνει τον καλύτερό του εαυτό στο σχολείο. Από την άλλη πλευρά όμως θα πρέπει να δίνουν προσοχή στην συνολική εικόνα του παιδιού και θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τα μοναδικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Είναι εξαιρετικά άδικο να αξιολογούμε τα παιδιά μόνο από τα νούμερα που φέρνουν στους βαθμούς και να μην αναγνωρίζουμε την προσπάθεια, την πρόοδο και τη βελτίωση που κάνουν.


  Τα παιδιά είναι κάτι παραπάνω από μαθητές – είναι μέλη της οικογένειάς σας, είναι φίλοι, είναι αδέρφια, είναι σκεπτόμενα άτομα, είναι καλλιτέχνες, είναι αθλητές, είναι μουσικοί, έχουν δημιουργική σκέψη, έχουν χιούμορ, έχουν σοφία, έχουν πνεύμα συνεργασίας και συντροφικότητας, έχουν την ικανότητα να αγαπούν και να προσφέρουν. Οι γονείς, οι ενήλικες και οι εκπαιδευτικοί έχουν την ικανότητα να καλλιεργούν και να ενθαρρύνουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δίνοντας το μήνυμα στα παιδιά ότι είναι κάτι περισσότερο από τους βαθμούς τους!

πηγή:Parentshelp.gr

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017

Το "παιγνιώδες" πνεύμα των Αθηναίων

  Ο μετριοπαθής Θηραμένης, θύμα των εκκαθαρίσεων του πάλαι ποτέ συνεργάτη του σκληροπυρηνικού Κριτία, οδηγούμενος στη θανατική ποινή, δεν χάνει την αυτοκυριαρχία του και το χιούμορ του και σαν να συμμετέχει στο παιχνίδι των νέων Αθηναίων της εποχής του, τον κότταβο, εύχεται να έχει την ίδια τύχη και ο Κριτίας.

2, 3 56:  Λέγεται δ' ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτο αὐτοῦ. ὡς εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν, ἐπήρετο· ῍Αν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ', ἔφη, οἰμώξομαι; καὶ ἐπεί γε ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενος τὸ 
κώνειον ἔπιε, τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα εἰπεῖν αὐτόν· Κριτίᾳ τοῦτ' ἔστω τῷ καλῷ. καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι ταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ ἀξιόλογα, ἐκεῖνο δὲ κρίνω τοῦ ἀνδρὸς ἀγαστόν, τὸ τοῦ θανάτου παρεστηκότος μήτε τὸ φρόνιμον μήτε τὸ παιγνιῶδες ἀπολιπεῖν ἐκ τῆς ψυχῆς. 
Ξενοφών, Ελληνικά,εκδ E.C. Marchant, Xenophontis opera omnia, vol. 1. 
Oxford: Clarendon Press, 1900 (επαν. 1968). 

 Η ευχή: Κριτίᾳ τοῦτ' ἔστω τῷ καλῷ, δηλ. "και στα δικά σου Κριτία'' προσημαίνει τον επικείμενο θάνατο του διώκτη του και όλα αυτά ενταγμένα στο παιχνίδι ερωτικής μαντείας για το οποίο μάς δίνει σημαντικές λεπτομέρειες ο μαθητής Γιώργος Καλογιαννίδης


Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017

Ερμαϊκές στήλες και Δημοκρατία (Αδίδακτο κείμενο)


Μαρμάρινη ερμαϊκή στήλη κοσμητή  2ος αι. μ.Χ.
http://www.yppo.gr/5/g5001.jsp?mult_id=13421

     ΚΕΙΜΕΝΟ

  ᾿Εν δὲ τούτῳ, ὅσοι ῾Ερμαῖ ἦσαν λίθινοι ἐν τῇ πόλει τῇ ᾿Αθηναίων (εἰσὶ δὲ κατὰ τὸ ἐπιχώριον, ἡ τετράγωνος ἐργασία, πολλοὶ καὶ ἐν ἰδίοις προθύροις καὶ ἐν ἱεροῖς), μιᾷ νυκτὶ οἱ πλεῖστοι περιεκόπησαν τὰ πρόσωπα. καὶ τοὺς δράσαντας ᾔδει οὐδείς, ἀλλὰ μεγάλοις μηνύτροις δημοσίᾳ οὗτοί τε ἐζητοῦντο καὶ προσέτι ἐψηφίσαντο, καὶ εἴ τις ἄλλο τι οἶδεν ἀσέβημα γεγενημένον, μηνύειν ἀδεῶς τὸν βουλόμενον καὶ ἀστῶν καὶ ξένων καὶ δούλων. καὶ τὸ πρᾶγμα μειζόνως ἐλάμβανον· τοῦ τε γὰρ ἔκπλου οἰωνὸς ἐδόκει εἶναι καὶ ἐπὶ ξυνωμοσίᾳ ἅμα νεωτέρων πραγμάτων καὶ δήμου καταλύσεως  
γεγενῆσθαι. 

Θουκυδίδης, Ιστορίαι, 6, 27-28
Historiae, ed. H.S. Jones and J.E. Powell, Thucydidis historiae, 
2 vols. Oxford: Clarendon Press, 1:1942 (1st edn. rev.); 2:1942 (2nd edn. rev.) 
(repr. 1:1970; 2:1967). 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
  1. ῾Ερμαῖ , ἔκπλου: Να κλιθούν στον ενικό και πληθυντικό αριθμό
  2.  ἰδίοις , ἀδεῶς, ξένων, μειζόνως: Να γραφούν οι τρεις βαθμοί των επιθέτων και των παραγόμενων επιρρημάτων.
  3. περιεκόπησαν, δράσαντας, ᾔδει, μηνύειν: Να αντικατασταθούν χρονικά και να κλιθούν: α. στην ευκτική μέλλοντα και αορίστου και β. στην προστακτική ενεστώτα και αορίστου.
  4. εἴ τις ἄλλο τι οἶδεν ἀσέβημα γεγενημένον, μηνύειν ἀδεῶς τὸν βουλόμενον καὶ ἀστῶν καὶ ξένων καὶ δούλων: Να γραφεί στον ευθύ λόγο. Να χαρακτηριστεί ο υποθετικός λόγος και να μετασχηματιστεί έτσι ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο.
  5. λίθινοι, τὰ πρόσωπα, γεγενημένον, τὸν βουλόμενον, ἀστῶν: Να χαρακτηριστούν συντακτικά