Τετάρτη 28 Μαΐου 2014

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

 Τα σημερινά θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα κρίνονται απολύτως συμβατά με τη διδακτέα ύλη του μαθήματος με ξεκάθαρες εκφωνήσεις που διατυπώνονται με ακρίβεια και σαφήνεια, ειδικά στην ερώτηση της παραγωγής λόγου για τις ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες. Όσον αφορά στις κυρίαρχες έννοιες της ανθρωπιάς και του ανθρωπισμού, πολλές φορές και αναφορικά με άλλα θέματα έχουμε επεξεργαστεί κείμενα κι έχουμε ανταλλάξει απόψεις γι' αυτές. Επίσης, είχαμε προτείνει και παρεμφερές κριτήριο αξιολόγησης http://eranistria.blogspot.gr/2014/05/2014.html με ανάλογο περιεχόμενο.  Παρακάτω θα δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις :

Γ1
1.Φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς
  • απώλεια εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο
  • καχυποψία, αντιπαλότητα
  • εχθρότητα, αθέμιτος ανταγωνισμός
  • έλλειψη συνεργασίας
  • αποξένωση
  • ατομισμός
  • αλλοτρίωση από την τεχνολογία
  • έκπτωση συναισθημάτων
  • ατροφία κοινωνικής συνείδησης
  • ανεργία
  • παραβατικότητα
  • έλλειψη πρόνοιας
  • φτώχεια
  • ρατσισμός σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες
  • διεύρυνση του χάσματος των κοινωνικών τάξεων
2. Ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες που περιορίζουν το έλλειμμα ανθρωπιάς

α) Ατομικό επίπεδο
  • βελτίωση του πνευματικού επιπέδου
  • καλλιέργεια του εσωτερικού κόσμου
  • αυτοκριτική-αυτογνωσία
  • συνειδητοποίηση ευθυνών
  • συμμετοχή στα κοινά
  • παρακολούθηση και συμμετοχή στις πολιτιστικές εξελίξεις
  • απεμπλοκή από τον υλισμό
β) Συλλογικό επίπεδο
  • συμμετοχή στα κοινά
  • συμμετοχή σε οργανώσεις ανθρωπιστικού χαρακτήρα
  • συλλογική δράση σε κοινωνικούς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς φορείς
  • εθελοντισμός

Κάθε άλλη απάντηση τεκμηριωμένη θεωρείται σωστή.

Τα θέματα

Η «ανθρωπιά» είναι μια λέξη του καιρού μας, ένας όρος κοινόχρηστος, ένα νόμισμα που κυκλοφορεί σ’ όλα τα χέρια, γιατί συμβαίνει η ανταλλακτική του αξία να είναι πολύ μεγάλη. Και με την «ανθρωπιά» εννοούμε, φυσικά, τη συμπόνια, τη συμμετοχή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο πάθος του γείτονα. Και όχι μόνο του γείτονα. Του κάθε ανθρώπου. Άλλοτε χρησιμοποιούσαν τον όρο «ανθρωπισμός». Έλεγαν: «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής» και με τούτο εσήμαιναν μια προσωπικότητα που ξοδευόταν ολόκληρη για να κάμει το καλό. Ο Ντυνάν, για παράδειγμα, ο ιδρυτής του «Ερυθρού Σταυρού», υπήρξε ένας τέτοιος ανθρωπιστής. Πέρα απ’ ό,τι θα μπορούσε να ενδιαφέρει αποκλειστικά το άτομό του, εσυλλογίσθηκε τους ανθρώπους που έπασχαν, έξω από διάκριση φυλής και θρησκείας, «εν πολέμω και εν ειρήνη».
Ο «ανθρωπιστής», ένας άνθρωπος με σπουδαίες ικανότητες, που αναλίσκεται με ειλικρίνεια, χωρίς υστεροβουλία, ακόμη και χωρίς τη θεμιτή, επιτέλους, από πολλές απόψεις, επιθυμία της υστεροφημίας, υπήρξε, για πολλούς αιώνες, ένα θαυμάσιο ιδανικό, που οι προγενέστεροι το επρόβαλλαν στους μεταγενέστερους. Ακόμη τότε η «ανθρωπιά», μολονότι δεν έπαυε να είναι κοινή απαίτηση, δεν είχε καταντήσει κοινόχρηστος όρος. Ήταν η σπάνια, η υψηλή παρουσία, όπου μόνο μερικές εκλεκτές φύσεις κατόρθωναν να φτάσουν. Και ακόμη, μια καθημερινή άσκηση που ο καθένας την επιθυμούσε για τον εαυτό του, θεωρώντας την αυτονόητο χρέος του, χωρίς να συλλογίζεται ότι θα μπορούσε και διαφορετικά να την αξιοποιήσει.
Το γεγονός ότι η απαίτηση της «ανθρωπιάς» έχει γίνει κοινός τόπος σήμερα δεν είναι χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Δείχνει πως η οικουμενική ψυχή αισθάνεται βαθύτερα την ταλαιπωρία του ανθρώπου και αναζητεί διέξοδο.
Περιττό να προστεθεί πως και η ανθρωπιά, καθώς κι ένα σωρό άλλοι όροι, έχει υποστεί τρομακτικές διαστρεβλώσεις. Όποιος είπε πως οι ιδέες είναι καθώς τα υγρά, που παίρνουν το σχήμα του μπουκαλιού τους, είχε, βέβαια, πολύ δίκιο. Και με τους όρους το ίδιο συμβαίνει.
Αλλάζουν νόημα, αλλάζουν απόχρωση, κατά τον τρόπο που τους μεταχειρίζεται κανείς και κατά τον σκοπό που επιδιώκει χρησιμοποιώντας τους. Έτσι, μπορούμε να μιλούμε όλοι για ανθρωπιά, αλλά να εννοούμε ολωσδιόλου διαφορετικό πράγμα ο καθένας.
Έπειτα, ένας όρος, μια λέξη, μια έκφραση, που βρίσκεται ολοένα στο στόμα μας, σιγά σιγά φτωχαίνει, αδειάζει, αποστεώνεται, αυτοακυρώνεται. Φοβούμαι πως ίσια ίσια αυτό έχει συμβεί με την ανθρωπιά. Αρκεί μια ματιά ολόγυρά μας, για να το νιώσουμε καλύτερα τούτο. Η καθημερινή ζωή ολοένα και περισσότερο χάνει τη θαλπωρή, τη γλυκιά ζεστασιά της. Είναι ένας χειμώνας χωρίς αλκυονίδες. Η «καλημέρα», αυτό το χαρούμενο άνοιγμα παραθύρου προς τον αίθριο ουρανό, μεταβάλλεται σιγά σιγά σε μορφασμό. Η ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Κάτι περισσότερο: τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα.
Λησμονούμε, ωστόσο, πως η ανθρωπιά είναι κυριότατα βούληση, δεν είναι γνώση, δεν είναι μόνο γνώση. Και δεν είναι λόγος, είναι πράξη. Είναι ένας ολόκληρος εσωτερικός κόσμος, στην τελείωσή του, που ακτινοβολεί παντού. Η ανθρωπιά αποκλείει τη μισαλλοδοξία, την καταφρόνηση του άλλου ανθρώπου· είναι επιεικής και ήπια. Περιέχει πολλή συγκατάβαση και πολλή κατανόηση. Η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία. Δεν βρίσκεται στραμμένη προς ένα μονάχα σημείο του ορίζοντα. Εκείνος που είναι αληθινά ανθρώπινος δεν μπορεί  παρά να είναι, σε κάθε περίσταση, ανθρώπινος. Η ανθρωπιά δεν είναι επάγγελμα, δεν είναι όργανο αυτοπροβολής και επιτυχίας. Είναι απάρνηση. Πρέπει πολλά  ν’ αρνηθείς, για να κερδίσεις τα ουσιωδέστερα.
Αλλά δεν είναι και παθητική κατάσταση. Ολωσδιόλου αντίθετα, αποτελεί μορφή αδιάκοπης ενέργειας. Είναι πολύ ευκολότερο να γίνεις «μέγας ανήρ» παρά να γίνεις «μεγάλος άνθρωπος». Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα μεγάλων ανδρών. Αλλά έχει πολύ λίγους «ανθρώπους» να παρουσιάσει.
I.Μ.Παναγιωτόπουλος, Ο Σύγχρονος Άνθρωπος.   Οι Εκδόσεις των φίλων, Αθήνα 1988. 18η έκδοση (Διασκευή).

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε
(100-120 λέξεις). Μονάδες 25
 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί:«Η ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Κάτι περισσότερο: τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα.».

Β2. α ) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην πρώτη παράγραφο του κειμένου (Η «ανθρωπιά» …  «εν πολέμω και εν ειρήνη») και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 6

β ) Ποια νοηματική σύνδεση εκφράζουν οι διαρθρωτικές λέξεις:   έτσι ( στην τέταρτη παράγραφο)   ωστόσο (στην έκτη παράγραφο).
 Μονάδες 4

Β3. α ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
  αναλίσκεται, οικουμενική, διαστρεβλώσεις, ολωσδιόλου, ευζωίας.  Μονάδες 5
β ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:    κοινόχρηστος, συμμετοχή, αυτοακυρώνεται, γνώση, αδιάκοπης.Μονάδες 5

4. α ) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:    «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής»  ( στην πρώτη παράγραφο)   «Ερυθρού Σταυρού»  ( στην πρώτη παράγραφο).
    Μονάδες 2
 β ) Να εντοπίσετε στο κείμενο τρεις εκφράσεις με μεταφορική σημασία. Μονάδες 3

 Σε άρθρο σας, που θα δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα, να αναφερθείτε σε φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς στην εποχή μας, αλλά και σε δραστηριότητες, ατομικές και συλλογικές, που αποσκοπούν στον περιορισμό αυτού του ελλείμματος (500-600 λέξεις).


Μονάδες 40

Πέμπτη 22 Μαΐου 2014

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2014) : Νέες Τεχνολογίες και Εκπαίδευση

ΚΕΙΜΕΝΟ

  Νέες Τεχνολογίες και Εκπαίδευση   

 Προκειμένου να κατανοήσουμε την επανάσταση που μπορεί να επιφέρει η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε από την επίδραση που έχουν ασκήσει οι τεχνολογίες αυτές στην κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική, την ιατρική και άλλους τομείς. Αν περιοριστούμε, για χάρη συντομίας, μόνο στο ραδιόφωνο και το κασετόφωνο, την τηλεόραση και το βίντεο, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι άλλαξαν τον τρόπο ζωής των μελών των κοινωνιών στις οποίες επικράτησαν πολύ πριν αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση.

      Το εκπαιδευτικό μας σύστημα αποτελεί ένα κομμάτι της κοινωνίας και αντικατοπτρίζει τις αρχές και τα ιδανικά της. Εντούτοις, δε φαίνεται να ακολουθεί την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε αυτή με τον ίδιο ρυθμό. Το μοντέλο διδασκαλίας που βασίζεται στο μοναδικό βιβλίο, το δάσκαλο-αυθεντία και το παραδοσιακό διαγώνισμα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά τα μεταπολεμικά χρόνια. Παράλληλα, όμως, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ένα πλήθος αλλαγών που σημειώθηκαν σε επίπεδο υποδομών και περιεχομένου στην ελληνική εκπαίδευση.

     Οι συνέπειες αυτής της ασυμβατότητας ανάμεσα στην τεχνολογικά αναπτυγμένη κοινωνία και στην προσκολλημένη στο παρελθόν εκπαίδευση μπορεί να αποβούν αρνητικές για τους μαθητές. Κάποιοι από αυτούς μεγαλώνουν σε ένα τεχνολογικά αναπτυγμένο περιβάλλον, γεμάτο από ποικίλες και εναλλασσόμενες εικόνες και πηγές πληροφόρησης, με αποτέλεσμα να βρίσκουν το σχολείο βαρετό και ανίκανο να τους εμπνεύσει και να τους ανοίξει νέους ορίζοντες και ενδιαφέροντα. Η πλειοψηφία των παιδιών, όμως, κάνει περιορισμένη ή καθόλου χρήση αυτών των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Αν το σχολείο δεν τους παρέχει τρόπους πρόσβασης σε αυτά, τότε θα χάσουν μια σημαντική ευκαιρία να προετοιμαστούν για την Κοινωνία της Πληροφορίας στην οποία καλούνται να ενταχθούν. Έτσι, η ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση μπορεί να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην κατάργηση των ποικίλων ανισοτήτων.    

  Για να πραγματοποιηθεί η ενσωμάτωση των τεχνολογιών στην εκπαίδευση επιβάλλονται αρκετές αλλαγές. Θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να ξαναγυρίσουν στα θρανία, για να εκπαιδευτούν στις νέες τεχνολογίες και στους τρόπους αξιοποίησής τους στην τάξη. Αντίστοιχα, πρέπει να προσαρμοστούν και οι μέθοδοι αξιολόγησης του εκπαιδευτικού αποτελέσματος. Η αξιολόγηση αυτή πρέπει να πάψει να είναι μηχανιστική, αλλά να επικεντρώνεται περισσότερο στη διαδικασία μάθησης, στην πορεία του μαθητή προς την κατάκτηση της γνώσης. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαμορφώνεται σε αυτόν του βοηθού που καθοδηγεί, παρατηρεί και επεμβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας. Με τον τρόπο αυτό αξιολογείται όχι μόνο η επίδοση του μαθητή, αλλά και η απόδοση του συστήματος.

   Οι νέες τεχνολογίες έφεραν επαναστατικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα. Η εξάπλωσή τους επέφερε σε μεγάλο βαθμό την παγκοσμιοποίηση στην αγορά και στην οικονομία.. Τα νέα δεδομένα δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη χώρα μας. Είναι χρέος της κοινωνίας να προσφέρει στα παιδιά την απαραίτητη εκπαίδευση για να επιβιώσουν, αλλά και να διακριθούν στο τεχνολογικά αναπτυγμένο παγκοσμιοποιημένο μέλλον του κόσμου. Η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται σε νέα δεδομένα, να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες των παιδιών, αλλά και να ανοίγει νέους δρόμους. Επομένως, δεν μπορούμε να αφήσουμε τις νέες γενιές να πορεύονται στο μέλλον με τα δεκανίκια του παρελθόντος.

Κωνσταντίνα Οικονόμου, Νέα Παιδεία,2004,(διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α 1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).
  (μονάδες 25)

Β1. « η ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση μπορεί να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην κατάργηση των ποικίλων ανισοτήτων". Χρησιμοποιώντας το παραπάνω απόσπασμα ως θεματική περίοδο να γράψετε μια παράγραφο που να αναπτύσσεται με αιτιολόγηση και παραδείγματα.
(μονάδες 12)

Β2.(α) Να γράψετε τον τρόπο πειθούς και ένα μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο.

  (μονάδες 3)  
    (β) Να γράψετε τα δομικά μέρη της  τελευταίας παραγράφου (Οι νέες τεχνολογίες έφεραν … με τα δεκανίκια του  παρελθόντος).
                                                                        (μονάδες 3)  
 Β3.(α) Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μια συνώνυμή της
 αντικατοπτρίζει τις αρχές και τα ιδανικά της
 έφεραν επαναστατικές αλλαγές  
  (μονάδες 2)  
    (β).  Να αναλύσετε τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη:
 
       τεχνολογιών            
       συντομίας      
       ανεπηρέαστη  
  (μονάδες 3)  

Β4.  Να γράψετε (α) ένα παράγωγο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο επίθετο για το καθένα από τα πιο κάτω ρήματα:

 περιοριστούμε
 αποβούν
 επιβάλλονται
 προσφέρει
                                                                        (μονάδες 4)

Β5. Ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις του κειμένου: «Εντούτοις  ... » (δεύτερη παράγραφος), «Παράλληλα ... » (δεύτερη παράγραφος),  « Έτσι, ... » (τρίτη παράγραφος),  «Με τον τρόπο αυτό, ... » (τέταρτη παράγραφος),
                                                                       (μονάδες 8 )


Γ1.     «Οι νέες τεχνολογίες έφεραν επαναστατικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα».
Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στο περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στη θετική συμβολή των νέων τεχνολογιών στους τομείς της εκπαίδευσης, της οικονομίας και της ιατρικής (500-600 λέξεις)
                                                                            (μονάδες 40)  

Τετάρτη 14 Μαΐου 2014

Τα παράξενα ονόματα χρονογραφούνται...

ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ…



 Το χρονογράφημα είναι είδος έντεχνου πεζού λόγου με λογοτεχνική συχνά χροιά· δημοσιεύεται σε εφημερίδες και σε περιοδικά· κυρίως σε εφημερίδες, αν και στην Ελλάδα τουλάχιστον ξεκίνησε από τα περιοδικά. Πρόθεσή του είναι να σχολιάσει την επικαιρότητα της κοινωνικής, της πολιτιστικής, της πολιτικής κτλ. ζωής. Κινείται δηλαδή σε κάθε κατεύθυνση και αγκαλιάζει κάθε μορφή ζωής που παρουσιάζει ευρύτερο ενδιαφέρον. Κατά πάγια συνήθεια, είναι σύντομο κείμενο ευχάριστο και καλύπτει συγκεκριμένη στήλη στην εφημερίδα ή στο περιοδικό. Γράφεται σε τόνο εύθυμο, χαριτωμένο, χιουμοριστικό, κάποτε επικριτικό, δηκτικό άλλοτε, συχνά ειρωνικό, παραινετικό, έμμεσα ή άμεσα διδακτικό και παιδαγωγικό. Αυτά σημαίνουν ότι συστεγάζει αρμονικά τη χάρη και τη σκωπτικότητα, την ευφυολογία και τον κριτικό στοχασμό, την αφηγηματική ροή και τη διδακτική πρακτική, την ειρωνική διάθεση και τη σοβαρή πρόθεση. Με την ποικιλία των θεμάτων του και των τρόπων με τους οποίους γράφεται εξασφαλίζει όλες τις προϋποθέσεις μιας φιλικής ευχάριστης και τακτικής επικοινωνίας χρονογράφου και κοινού(...). (Από το σχολικό βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας Α΄Λυκείου).


  Μια ακόμη προσπάθεια δημιουργικής γραφής, αυτή τη φορά με αφορμή τη διδασκαλία του χρονογραφήματος, απέφερε σημαντικούς και πρωτότυπους "καρπούς" από τους επίδοξους συντάκτες χρονογραφημάτων!





Ονόματα…για γέλια!


      Φρίξος Χατζησαλάτας; παρών…Σεβαστή Φέτα; παρούσα…
Μα τι ονόματα και αυτά ρε παιδί μου;! Ονόματα…για γέλια ή και για κλάματα πολλές φορές…Και απ’ ότι βλέπω εδώ στον κατάλογο τα περισσότερα προέρχονται απ’ όλο τον μουσικό, θαλάσσιο και γαστρονομικό τομέα του Ελληνικού πολιτισμού και όχι μόνο.
      Αλλά θα μου πείτε δεν φταίτε εσείς! Δεν φταίτε καθόλου εσείς, αλλά ούτε και επιφέρω ευθύνες στους γονείς σας, διότι τα επίθετα συγκεκριμένα, και όχι τόσο τα ονόματα, προέρχονται από τους προπαππούδες των παππούδων σας και μην σας πω και παλαιότερα.
      Όσον αφορά στα ονόματα πάλι, εδώ μπορώ να πω πως δεν φταίνε τόσο οι γονείς αλλά οι γιαγιάδες και οι παππούδες, οι οποίοι χώνουνε αρκετές φορές, ειδικότερα στα χωριά και στις παραδοσιακές οικογένειες, την μύτη τους παντού!<< Όχι! Το παιδί θα το βγάλετε ΄΄Σαριμπάλα΄΄… Ο Χριστός και η Παναγία! Λες και είναι το παιδί ‘τόπι’. Είπα και ελάλησα.. το παιδί θα πάρει το δικό μου όνομα. Καλά μητέρα..>> Και συνεχίζοντας, κλείνοντας αυτή την παρένθεση θα διαβάσω και τα υπόλοιπα ονόματα μπας και τελειώνουμε επιτέλους…
Αρσινόη Σουβλάκη; παρούσα.. Μάρτιος Απρίλιος; παρών.. Ευλογέτα Φάλαινα; παρούσα.. Πόθος Καρπός; παρών.. και Ακίνδυνος Αλβανός; παρών..
Χμμ.. πολύ ωραία! Όλη εδώ!
       Ααα...και μιας τώρα είχαμε αυτήν την συζήτηση για σπάνια, αστεία και παράξενα ονόματα, δεν θα πρέπει να νιώθετε κατώτεροι και μειονεκτικά απέναντι στους άλλους γιατί ποτέ δεν ξέρετε.. Αυτοί μπορεί να έχουν χειρότερο όνομα ή επίθετο από το δικό σας… Για παράδειγμα, η Φαίη Σκορδά ή η Ναταλία Γερμανού…καλύτερα επίθετα έχουν; Και όμως έχουν διαπρέψει ‘ας το πούμε’ στον καλλιτεχνικό και δημοσιογραφικό χώρο της τηλεόρασης. Αφού τώρα πλέον έκαναν καριέρα ή μάλλον κάποιος τις ανέδειξε δεν τους νοιάζει και τόσο για το όνομά τους αφού παίρνουν ένα ικανοποιητικό μισθό λέγοντας μπούρδες. Τελοσπάντων ξεφύγαμε από το θέμα μας πάλι…Ντριν! Ντριν!
- Το κουδούνι είναι; Χτύπησε κιόλας;
- Ναι κυρία..
- Καλώς.. περάστε έξω και τα λέμε την επόμενη ώρα…

Παυλίνα Τσιάρα, μαθήτρια Α΄Λυκείου


Περίεργα ονόματα. 

 Μου αρέσουν τα ασυνήθιστα ονόματα. Στην οικογένεια μου έχουμε σχεδόν όλοι ονόματα που αν φωνάξεις στο δρόμο θα γυρίσουν πάνω από 10 κεφάλια. Δεν έχω σκοπό να το διαιωνίσω αυτό. Δεν μου αρέσουν τα ονόματα που ακούγονται γελοία ή προκαλούν γελοίους συνειρμούς. Όπως επίσης και τα πολύ βαριά χριστιανικά όπως για παράδειγμα το όνομα Ορθόδοξος. Τα ασυνήθιστα ονόματα μου αρέσουν. Αλλά και πάλι έχω ακούσει μερικά αποτυχημένα κατά τη γνώμη μου όπως Σενέκας και Αστυάνακτας. Ειδικά όταν είναι αδέρφια και έχουν και οι δύο τέτοια ονόματα μου φαίνεται πολύ περίεργο. Αυτό που ο γονιός θέλει να επιδείξει το κάψιμό του και την πληρώνει το παιδί, δεν το καταλαβαίνω...
  Επίσης δεν μου πολυαρέσουν τα άσχετα υποκοριστικά, οι μεταλλάξεις δηλαδή των ονομάτων, ενώ το όνομα είναι ωραίο με την αρχική του μορφή. Για παράδειγμα, για ποιόν λόγο να αλλάξει κάποιος το Παναγιώτα σε Πένυ; Θέλεις να το αλλάξεις; Το Γιώτα είναι πολύ καλύτερο. Εκνευρίζομαι όταν κάποιος συστήνεται ως Άκης. Τι θα πει Άκης; Μπορεί να βγαίνει απ' όλα τα ονόματα, σχεδόν, που υπάρχουν! Εν κατακλείδι, χίλιες φορές να έχει κάποιος ένα πρωτότυπο αλλά και εύηχο όνομα παρά ένα απίστευτα συνηθισμένο.


Τσιαούση Βάσια, μαθήτρια Α΄Λυκείου










   Απλή πρωτοτυπία ή κάποιο τυπογραφικό λάθος;

 Πώς θα  αντιδρούσατε αν πηγαίνατε μια μέρα στην τράπεζα και η γραμματέας φώναζε τον κύριο μπροστά σας ,Ακίνδυνο  Αλβανό; Και αυτό είναι μόνο η αρχή… Μην ακούτε όλες αυτές τις βλασφημίες περί οικονομικής κρίσης… Η κρίση βρίσκεται αλλού! Όπως φανερώνει  και το ονοματεπώνυμο της κυρίας Κροίσης Πετρελαίου.
 Θα θέλατε να διοργανώσετε ένα γλέντι με μπουφέ και κατσίκια για το γάμο της κόρης σας ; Καλέστε τώρα τον Σεραφείμ Μπουφέ! Είναι πραγματική εγγύηση… Το δηλώνει άλλωστε το επίθετό του … Ξέρει από καλούς μπουφέδες! Ή μήπως καλύτερα… την Διαλεχτή Κατσίκα; Είναι η καλύτερη στο κοπάδι της. Και αν δεν πάει κάτι καλά με τον γάμο, απευθυνθείτε στον Ζήση Γεράση .Θα αναλάβει κατ΄ιδίαν τον γαμπρό!
 Μετά από όλα αυτά τα πρωτότυπα επίθετα μήπως πεινάσατε; Πεταχτείτε μέχρι την πιτσαρία της Σωτηρίας Πιτσάρας στο Κιλκίς! Τέτοια πίτσα δεν ξαναφαγε κανείς…
 Και όταν συναντήσεις όλους αυτούς τους ανθρώπους, θα καταλάβεις  πως σίγουρα ,όσο παράξενο και να ακούγεται το επίθετό σου… Είναι εντελώς φυσιολογικό σε σύγκριση με τα παραπάνω.

 Κατερίνα Τραψιώνη A3



Λίγο έως πολύ... παράξενα!
Από τα παλαιότερα χρόνια στην Ελλάδα, πολλοί γονείς αποφάσιζαν να δίνουν στα παιδιά τους ορισμένα ασυνήθιστα ονόματα. Μπορούμε να πούμε ότι ήταν και της <<μόδας>>. Έτσι, αυτά τα ονόματα ήταν και συνεχίζουν να είναι ποικίλα και εξαιρετικά ενδιαφέροντα.
Πολλά σπάνια, και τις περισσότερες φορές, αστεία. Προέρχονται από διάφορα χωριά της Ελλάδας και πολλά από τις μεγάλες πόλεις. Μερικά από αυτά είναι τα ονόματα Ανανίας, Αγορίτσα, Εφρόνιος, Μαυρίκιος, Αφθονία, Φωστήρα, Τερφονία, Αγαπήνωρ. Ακόμη, αξίζει να αναφερθούν τα ονόματα Τηλέφη, Αξιώτης, Αννίβας, Αριστόνους, Ασκληπιός, Γερβάσιος, Γιασεμής, Επιφάνιος, Ελπιδοφόρος. Επιπρόσθετα ασυνήθιστα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε και τα ονόματα Ευθύφρων, Μαργαρίτης, Ιωνάθαν, Νεοπτόλεμος, Νικοκλής, Νικόστρατος, Σταμέλος, Ψαραντώνης, Σωσίπατρος, Τισσαφέρνης.
Όμως, μία αναφορά μόνο σε ονόματα δεν είναι αρκετή. Εντύπωση και γέλιο προκαλούν και πολλά επίθετα! Τέτοια είναι: Επίθετα που θυμίζουν ζώα. Γουρουνίδης, Κατσίκας, Φάλαινας. Επίθετα που θυμίζουν φαγητά. Φέτα, Χατζησαλάτας, Βερίκοκος, Σκορδαλιάς, Σουβλάκη, Λουκάνικας. Επίθετα αστεία. Φρίκης, Βρυκόλακας, Φόρτωμας, Σπάτουλας, Γεράσης, Ξεσφίγγης, Προσπαθόπουλος, Φουκαράς. Επίθετα που θυμίζουν περιοχές. Ηλίας, Τρίκαλας, Φάρσαλα, Κρήτης. Επίθετα προκλητικά. Καπνιστή, Τουρλού, Παπιομύτογλου, Λουσιμιάλογλου, Μπινές, Χορταριάρογλου.
Όλα αυτά τα ονόματα και τα επίθετα είναι, από τη μία πλευρά, αστεία. Από την άλλη, όμως, είναι τόσο πολύ ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά, που δεν μπορούμε να ξεχάσουμε αυτά και, φυσικά, τους ανθρώπους που τα αντιπροσωπεύουν.

Τσαούση Ζωή, Α'3




Κυριακή 11 Μαΐου 2014

ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΤΡΕΝΟ ΓΙΑ ΤΗ ΛΙΣΑΒΟΝΑ

 Όταν η Λογοτεχνία συναντάει την Ιστορία γεννιέται ένα βιβλίο που προβληματίζει, τέρπει και προσφέρει ανεκτίμητη γνώση πάνω στην ανθρώπινη ψυχή και τον λογισμό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το βιβλίο του Πασκάλ Μερσιέ εκτός των άλλων ενέπνευσε και την επιτυχημένη μεταφορά της ιστορίας στον κινηματογράφο.



Ο λατινιστής Ράιμουντ Γκρεγκόριους, καθηγητής σ’ ένα λύκειο της Βέρνης, πασίγνωστος για την εμμονή του στο μάθημά του και στην αξία της γνώσης, άνθρωπος μοναχικός, χωρίς οικογένεια, εγκαταλείπει ξαφνικά τη δουλειά του και παίρνει το πρώτο νυχτερινό τρένο για τη Λισαβόνα, απλώς και μόνο επειδή έτυχε να συναντήσει μια νεαρή γυναίκα στο ποτάμι, έτοιμη ν’ αυτοκτονήσει, και μαγεύτηκε ακούγοντάς τη να μιλάει πορτογαλικά.
  Στη Λισαβόνα θα ακολουθήσει τα ίχνη ενός ποιητή, του Αμαντέου ντε Πράντου, θα γνωρίσει μέρη, ανθρώπους, γυναίκες, συνήθειες, βιβλία… και, το κυριότερο, σκέψεις, ιδέες, επιθυμίες. Και όταν έρθει αντιμέτωπος με το θάνατο, θα αναγκαστεί να αντικρίσει τη ζωή με άλλο μάτι.

Ένα εξαιρετικά λεπτοδουλεμένο μυθιστόρημα, ύμνος στην αξία της ζωής!


Στην ταινία εντυπωσιάζουν η προβολή της Λισαβόνας με την αριστοτεχνική φωτογραφία και η αφήγηση των γεγονότων της εποχής του δικτάτορα Σαλαζάρ.





Σάββατο 3 Μαΐου 2014

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2014 ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

 Οι πανελλαδικές εξετάσεις αρχίζουν. Παράλληλα με τις επαναλήψεις στα θεωρητικά του μαθήματος της νεοελληνικής γλώσσας (θεωρία και μεθοδολογία γραφής κειμένων στα διδαγμένα επικοινωνιακά πλαίσια, θεωρία του βιβλίου και σχεδιαγράμματα) είναι χρήσιμο να διαβάζουμε και να ασκούμαστε σε κείμενα γνήσιου επικοινωνιακού λόγου που διαθέτουν κι έναν επικαιρικό χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, το κείμενο της Τασούλας Καραϊσκάκη από την Καθημερινή διαθέτει τα παραπάνω χαρακτηριστικά κι ενδείκνυται για επεξεργασία. Οι απαντήσεις του κριτηρίου είναι διαθέσιμες και θα αποστέλλονται σε όσους/-ες τις ζητήσουν. 

Καλή άσκηση!

 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο στρεβλός ανθρωπισμός

 (…) Και τι σχέση έχει σήμερα ο ανθρωπισμός με την αξία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου; Το πνευματικό κίνημα που κληροδοτήθηκε από τους Έλληνες και τους Λατίνους στους Ιταλούς της Αναγέννησης, ανανεώθηκε από τους Γάλλους Διαφωτιστές και τους Γερμανούς Φιλανθρωπιστές και Νεοανθρωπιστές του 18ου αι., εκσυγχρονίστηκε από τους μαρξιστές και τους υπαρξιστές του 20ού αι., στον 21ο αι. πέρασε ως ένας μάλλον θολός και ρευστός στόχος συχνά αντίρροπων ιδεολογιών. Ο ανθρωπισμός, σήμερα, δεν θέτει πλέον τον άνθρωπο στο επίκεντρο της μέριμνάς του. Δεν αποδέχεται τη βαριά ευθύνη που συνδέει τον έναν με τους άλλους ανθρώπους. Δεν πιστεύει στη συλλογική πάλη ενάντια στο «κακό».

 Οι ουμανιστές έδιναν ιδιαίτερη σημασία στα ήθη. Με την επικράτηση του ατομικισμού, οι ανιδιοτελείς εξέπεσαν, ακόμη και το ιστορικό δημιούργημα της δυτικής οικονομίας, ο πολυμήχανος επιχειρηματίας, αντικαταστάθηκε από τον κερδοσκόπο που εγκαταλείπει την παραγωγική δραστηριότητα για να επιδοθεί στο χρηματιστηριακό κέρδος. Και εδραιώθηκε η πεποίθηση ότι ο ανθρωπισμός είναι εκ γενετής γνώρισμα, δεν χρειάζεται να τον κατακτήσουμε, γεννιόμαστε άτομα• η γνώση δεν τροποποιεί τον ανθρωπισμό μας. Κεντρική αξία είναι το χρήμα και καταδικαστέο αλλά δομικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας η διαφθορά.

 Που θεριεύει ανεμπόδιστη για έναν επιπλέον λόγο• εξαιτίας της αδιαφάνειας των κρατικών υπηρεσιών, που αποκλείει τις κοινωνίες από τη διαχείριση μεγάλων ζητημάτων. Αν όλοι είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν τα πάντα για την ειρήνη, την ασφάλεια, το περιβάλλον, την οικονομία θα υπήρχε μικρότερη κρατική εξαπάτηση, πιο περιορισμένη επιχειρηματική παραπληροφόρηση, λιγότεροι λανθασμένοι οικονομικοί χειρισμοί. Και, εν προκειμένω, ανέγγιχτη βοήθεια προς πληγέντες.

 Θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι τα ηθικά αισθήματα, η εντιμότητα, η αλληλεγγύη, θα γίνουν σταθεροί τρόποι ζωής όταν θα συντελούν στην επιβίωση των περισσοτέρων. Όμως αυτό προϋποθέτει έναν εξανθρωπισμό, ξένο προς τη σημερινή μας ταυτότητα. Απαιτεί την ολοκλήρωση των πραγμάτων όχι  αποκλειστικά μέσα στην οικονομία, αλλά και μέσα στον στοχασμό, τη φιλία, την αγάπη – το εξισωτικό τραγούδι της θεμελίωσης της κοινότητας των Ανθρώπων.

Τασούλα Καραϊσκάκη   http://www.kathimerini.gr/authors?id=33 (διασκευή)

Β. ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να παρουσιάσετε περιληπτικά το κείμενο, προκειμένου να δημοσιευτεί στο ιστολόγιο του σχολείου σας. (80-100 λέξεις)
(μονάδες 25)
Β1.  Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τη συγγραφέα, ο ανθρωπισμός απομακρύνεται σήμερα από την αξιοπρέπεια του ανθρώπου;
(μονάδες 10)
Β2. α . Να βρείτε πέντε (5) λέξεις ή φράσεις ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας στο κείμενο
(μονάδες 5)
       β.  Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου;
(μονάδες 5)
Β3.   Να δώσετε μία συνώνυμη για καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου
(μονάδες 10)
Β4.  Το πνευματικό κίνημα που κληροδοτήθηκε από τους Έλληνες και τους Λατίνους στους Ιταλούς της Αναγέννησης, ανανεώθηκε από τους Γάλλους Διαφωτιστές και τους Γερμανούς Φιλανθρωπιστές και Νεοανθρωπιστές του 18ου αι., εκσυγχρονίστηκε από τους μαρξιστές και τους υπαρξιστές του 20ού αι.,: Να μετατρέψετε την παραπάνω σύνταξη στην αντίθετή της (από ενεργητική σε παθητική και αντίστροφα).
(μονάδες 5)
Γ.  Σε μια συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που διεξάγεται στη δημοτική ενότητα της περιοχής σας, με θέμα την ενίσχυση του ανθρωπισμού  στη σημερινή εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, αναλαμβάνετε να παρουσιάσετε τη γραπτή εισήγησή σας, ως εκπρόσωπος του συμβουλίου των μαθητών των Λυκείων της περιοχής. Στην εισήγησή σας θα εξετάσετε τα αίτια της υποχώρησης των ανθρωπιστικών ιδανικών και θα προτείνετε στρατηγικές για την επανάκτησή τους αλλά και για την καλλιέργειά τους.  
                                                                                                        (μονάδες 40)
Έρευνα-Επεξεργασία κειμένου: Ελένη Παπαδοπούλου, φιλόλογος

Πέμπτη 1 Μαΐου 2014

Μάης

  Ο Μάης είναι ποιητικός μήνας. Το όνομά του κατά μία εκδοχή, το πήρε από το όνομα της Μαίας ,μητέρας του Ερμή, για την οποία γίνονταν θυσίες την πρώτη του μηνός. Ο λαός που τραγούδησε έντεχνα τις χαρές και τις πίκρες της ζωής του, δεν άφησε ανύμνητο και τον γλυκύτατο μήνα της άνοιξης. Έφκιασε και γι' αυτόν πολλά τραγούδια, όπου υμνεί τα κάλλη της φύσης και την ομορφιά της ζωής. Η φύση δε και η ζωή αποτελούν το στημόνι και το υφάδι που συνταιριάζονται περίτεχνα στον αργαλειό της λαϊκής τέχνης και γίνονται όμορφα τραγούδια:

Ήρθεν ο Μάης, ήρθεν ο Μάης κι ο μήνας!
Σεβαίνει με τα κάματα, με τα τρανά ισκιάδια!
Ασχήμαιναν οι όμορφες κι ομόρφαινεν ο τόπος!
Ασχήμαινε κι η αγάπη μου και δεν την αγνωρίζω!
Σεβαίνω, βγαίνω, την τηρώ και δεν την αγνωρίζω!


Λαογραφικά Δυτικής Μακεδονίας του Φώτη Δ. Παπανικολάου, Θεσσαλονίκη 1962