Πέμπτη 5 Οκτωβρίου 2017

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ


ΑΦΙΣΑ ΤΟΥ 2012



 Στις 5 Οκτωβρίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα του Εκπαιδευτικού. Αφιερώνω το παρακάτω κείμενο με τις απόψεις του Δ. Γληνού σε όλους τους συναδέλφους-μάχιμους εκπαιδευτικούς που μεταλαμπαδεύουν καθημερινά τις γνώσεις τους στους μαθητές τους και ταυτόχρονα γίνονται καθοδηγητές κι εμψυχωτές των εύπλαστων παιδικών ψυχών, καταθέτοντας τη δική τους ψυχή στον όμορφο αλλά και σκληρό, ειδικά σήμερα, χώρο της εκπαίδευσης.


Οι απόψεις του Γληνού για τον Έλληνα δάσκαλο

 Ο Δημήτρης Γληνός υπήρξε μια πολυσύνθετη προσωπικότητα. Ήταν, σύμφωνα με τους χαρακτηρισμούς συνεργατών και μαθητών του, παιδαγωγός, φιλόσοφος και δάσκαλος. Οι απόψεις του Γληνού για τον Έλληνα δάσκαλο εξακολουθούν να είναι ακόμη επίκαιρες και να αποτελούν μάλιστα αντικείμενο μελέτης.

 Ορίζοντας την παλιότερη θέση του δασκάλου, τον οποίο θεωρούσε σημαντικότατο και πολυτιμότατο συντελεστή του εκπαιδευτικού έργου και κατ' επέκταση εργάτη της προόδου του έθνους, επεσήμανε: «o Έλλην διδάσκαλος παντός βαθμού υπήρξε και αυτός θύμα πολλαπλής δουλείας, δουλείας πνευματικής, δουλείας οικονομικής, δουλείας ηθικής. Υπήρξεν εποχή καθ' ην ο διδάσκαλος εάν μεν ήθελε να είνε τίμιος και ενσυνείδητος έπρεπε να είνε και μάρτυς και αν δεν ήθελε να είνε μάρτυς, έπρεπε να είνε επιτήδειος κόλαξ, αφρονημάτιστος, ασυνείδητος, εκμεταλευτής».

 Ο Γληνός ήταν πεπεισμένος ότι τα αίτια αυτής της ηθικής και κοινωνικής κατάπτωσης του δασκάλου μπορούσαν να αρθούν με την οικονομική αναβάθμιση, τη μόρφωση και την επιμόρφωσή του καθώς και με τη διοικητική αποκέντρωση των υπηρεσιών της Παιδείας. Σε άρθρο του που πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ στο διάστημα 18 Μάρτη-15 Απρίλη 1914 μαζί με άλλα άρθρα έγραφε σχετικά: «Και είνε πασίγνωστον, ότι άμα εξασφαλίσης προοδευτικόν, ειλικρινή, μορφωμένον, ζηλωτήν διδάσκαλον ενδιαφερόμενον περί του έργου του, διαρκώς ανασκοπούντα καί βελτιώνοντα αυτόν, άμα εξασφαλίσης διδάσκαλον, διανοητικώς, ηθικώς καί οικονομικώς ελεύθερον και αυτοτελή, εξασφάλισες ήδη τα εννέα δέκατα της επιτυχίας του εκπαιδευτικού έργου».

 Σε κείμενά του, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Αγωγή, αναφέρθηκε στη σχέση που συνδέει άμεσα την αναγέννηση της ελληνικής παιδείας με τον ενεργητικό ρόλο, που οφείλει να αναλάβει ο Έλληνας δάσκαλος, ως σημαντικότατο μέλος της εκπαιδευτικής κοινότητας. Παράλληλα, έδειξε το δρόμο στον οποίο οφείλουν να οδηγηθούν τα εκπαιδευτικά ζητήματα, διατυπώνοντας κατ' αρχάς την άποψη ότι πρέπει να σταματήσει η προσωνυμία «δάσκαλος», που σημαίνει τον φορέα «πάσης πνευματικής μικρότητος, κοινωνικής ταπεινώσεως, πενιχρότητος και ευτελείας», ώστε αυτή να αποκτήσει το πραγματικό της νόημα, σύμφωνα με το οποίο ο δάσκαλος «Έχει τό βλέμμα εστραμμένον προς τας κορυφάς, τας οποίας φωτίζει ο ήλιος πρώτα. Το βλέμμα εστραμμένον προς την φιλοσοφίαν και την επιστήμην. Σ' αυτό το σημείο, ο δάσκαλος ανάπτει την λαμπάδα του πρώτος από την λαμπάδα του φιλοσόφου, του κοινωνιολόγου, του επιστήμονος ερευνητού».

 Οι απόψεις του αυτές ανακαλύπτουν την προσπάθεια που κατέβαλε ώστε να διαλυθεί η πλάνη που καλλιεργούσαν συστηματικά συντηρητικοί κύκλοι, οι οποίοι ήθελαν το δάσκαλο απαθή θεατή, άψυχο διεκπεραιωτή του νεκρού πνεύματος των διαταγών και των νόμων, παθητικό εκτελεστικό όργανο. Έγραφε, σχετικά, στο περιοδικό Αυγή: «Ο δάσκαλος όχι μόνο πρέπει να έχη γνώμη και πίστη για το έργο του, αλλά και υποχρέωση ιερή να τρέφει τη μέριμνα του μέλλοντος και να βοηθάει με όλη του τη δύναμη την καλυτέρευση του παρόντος». Λίγο πριν κυκλοφορήσει το περιοδικό η Αναγέννηση και σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Διδασκαλικόν Βήμα, δηλώνει γι' αυτό την απόφασή του «να σταθή δίπλα στον Έλληνα δάσκαλο και να του χορηγήση της επιστήμης και της φιλοσοφημένης σκέψης τα μέσα».

 Έτσι, στο πρόγραμμα για την παιδεία που καταγράφει στις σελίδες του περιοδικού Αναγέννηση, το οποίο, ας σημειωθεί, λειτούργησε ως ο προμαχώνας του κοινωνικού δημοτικισμού για την πνευματική ανάπλαση του έθνους και προπύργιο για τη λαϊκή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, επισημαίνει: «Να δοθή η πρεπούμενη σημασία στον κυριώτατο εργάτη της παιδείας, το δάσκαλο. Όχι μόνο η μόρφωσή του για όλες τις βαθμίδες της Παιδείας πρέπει να είνε βαθειά, πλούσια και επιστημονική, μα και η θέση του μέσα στόν κύκλο των λειτουργών της πολιτείας αντάξια με το προσφερόμενο υψηλότατο έργο, χωρίς να υπάρχη καμμιά κατ' αρχήν διάκριση ανάμεσα στους εργάτες της κατώτερης και της ανώτερης παιδείας».

 Η θεώρηση του δασκάλου, ως τον πολυτιμότατο και σημαντικότατο παράγοντα για την ευόδωση του εκπαιδευτικού έργου, οδηγούσε συχνά το Γληνό στη γνωστοποίηση των δικών του προτάσεων για την αναβάθμιση της θέσης του δάσκαλου και μέσω αυτού την αναβάθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης.

 Πρωταρχικής σημασίας ζήτημα για τον Γληνό ήταν η οικονομική αναβάθμιση του δασκάλου, ώστε να σταματήσει να ασχολείται με ιδιωτικές παραδόσεις και άλλες εργασίες που προσβάλλουν τόσο το κύρος όσο και το έργο του. Αναφερόμενος, έτσι, στην αναγκαιότητα να απαλλαγεί ο δάσκαλος από τα οικονομικά προβλήματα, παρατηρούσε: «Και δεν πρέπει να θεωρηθή υπερβολή, εάν ισχυρισθή τις, ότι η οικονομική ενίσχυσις του δασκάλου πρέπει να είνε ακόμη γενναιότερα. Είνε χρήμα, το οποίον η ορθή παιδεία θα αποδώσει εις την πολιτείαν και την κοινωνίαν πολλαπλάσιον».

 Όσον αφορά την ηθική και πνευματική χειραφέτηση του δασκάλου, ο Γληνός δεχόταν ότι θα επιτευχθούν τόσο με την διοικητική αποκέντρωση, η οποία δεν πρέπει να αφορά μόνο τα διοικητικά ζητήματα, αλλά και τα ζητήματα των προγραμμάτων, των διδακτικών βιβλίων και γενικά όλου του οργανισμού της Παιδείας, όσο και με την αποστολή εκατοντάδων νέων στην Ευρώπη για την εξειδικευμένη μόρφωσή τους. Για το λόγο αυτό σημείωνε: «Δεν είνε ανάγκη πολλών λόγων βεβαίως διά να πεισθώσιν οι δάσκαλοι ότι πρέπει να περιφρουρήσωσι τήν διοικητικήν αποκέντρωσιν ως κόρην οφθαλμού». «Η μόνη λύσις είνε η κατάλυσις του μονοπωλίου της Ευρωπαϊκής μορφώσεως διά της αποστολής εκατοντάδων νέων εις την Ευρώπην».

 Πρωταρχικής, επίσης, σημασίας ζήτημα ήταν για το Γληνό η μέριμνα για τη συνεχή επιμόρφωση των δασκάλων, που όπως είδαμε, τη θεωρούσε ως βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εκπαιδευτικού έργου. Γι' αυτό υπογράμμιζε: «Να αναδιοργανωθούν ριζικά οι Πανεπιστημιακές σχολές πού μορφώνουν δασκάλους, καθώς και τα Διδασκαλεία και να γίνουν σοβαρές εκπαιδευτικές αποστολές στο εξωτερικό».

 Εξ' άλλου, μεγάλη σημασία, εκτός από την επιμόρφωση των δασκάλων, έδωσε ο Γληνός και στη συνεργασία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, από το Δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο, και γι' αυτό έγραφε στο περιοδικό Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου: «Aν οργανωθούν οι δάσκαλοι κάθε βαθμού, αν οργανωθούν μ' ενωτικό δεσμό τη βαθιά επίγνωση του έργου τους και της σημασίας του για την κοινωνία, αν ενωθούν γύρω σε ιδέες και όχι μόνο γύρω σε μικροσυμφέροντα, αν πιστέψουν στον εαυτό τους και στην αποστολή τους μπορούν να κατορθώσουν όχι μόνο το σεβασμό να εμπνεύσουν, μα και όλη την παιδεία και ολόκληρο το λαό να υψώσουν».

 Ο Γληνός ήθελε το δάσκαλο παντού στην πρώτη γραμμή της προόδου. Γράφει χαρακτηριστικά: «Αυτός ηγήτωρ, αυτός κηρυξ, αυτός σκαπανεύς της. Παράλληλα όμως ήθελε να αλλάξει και το σχολείο χαρακτηρίζοντας το παλιό σχολείο ως «σχολείον φυλακή και το σχολείον υπνωτήριον, το σχολείον των λόγων, των γραμματικών και των κενών φράσεων, το σχολείον οδοστρωτήρα και προκρούστη των ψυχών, το σχολείον το αφρονιμάτιστον, το σχολείον που δίδει χαρτιά και τίποτε άλλο, το σχολείον το περιφρονούμενον από μαθητές, από γονείς, από κοινωνία και πολιτεία».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου